HONDA-nın işıqları sönür

Bu başlığı Facebook-da da yazmışdım. Blogda isə daha geniş yazmaq istəyirəm. Bir neçə gün əvvəl getmişdik rəqiblərimizi ziyarətə. Bunu hamı edir. Onlar bizə gəlir, biz onlara gedirik, özü də dost və mehriban şəraitdə.

Özlərinin sözü olmasın, “Yapon Nəhəngləri” tərəfə gedəndə həmişə mənim ürəyim açılırdı. Azərbaycanda şübhəsiz ən yaxşı fiziki imkanlara və satışda müştəri davranışına sahib avtomobil distribyutoru onlardır. Rəqabət düşmənçilik deyil, ona görə də baxıb inanın ki, nümunə götürməyə çalışırdıq. Amma, son səfərdə lap ürəyim ağrıdı.

Evini satıb 10 gün sonra boşaldası adam necə ki, evdə heçnəyə əl vurmaz, evə girən kimi köçməyə hazır kimi bir hiss o saat yaranar, orada da həmin vəziyyətdir.

Ordakılar kollegalarımızdır, tənqid etmək kimi fikrim yoxdur. Özlərinin də məndən 4 dəfə çox təcrübələri var. Amma, məncə biraz daha aktivləşərək bazarda var odluqlarını göstərməlidirlər. Mazda-nı çox yaxşı tanıyıram və mazda Avropanın da şərtlərinin, istəklərinin və iş prinsiplərinin necə olduğunu çox yaxşı bilirəm və o markadan əgər şərtlər dəyişməsə heçnə olmayacağını iddia edirəm. Mazda Azərbaycanda bu şərtlərə karlı biznes deyil (xüsusən də böyük qruplar üçün) və iflasa məhkumdur. Subarunun aqibətini yaşayacaqlar. Bu arada, Subarulara 5000 AZN endirim var! Bunun adına iflas deyirlər! Bu arada mazda ilə eyni salonda Maseratti də satılmağa başlanılıb!

Honda-da vəziyyət ürəkaçan deyil. 2000 AZN endirim CRV-lərə endirim var. Satış elanı etmirəm, vəziyyətin xoş olmadığını deyirəm. Üstəlik, facebookda mən Hondanın işıqlarının söndüyünü yazandan bəri N hərfində də yanıb sönmə başlayıb, deyəsən axırda mənim zarafatça dediyim gerçək olacaq və HONDA-nın işıqları birdəfəlik sönəcək. Heç olmasa onu düzəltdirmək lazımdır ki, bədbinlik yaratmasın.

Mitsubishi “thanks to Pajero” babatdı, amma onun da vəziyyəti ümumiyyət etibarı ilə çox pisdir. Bir vaxtlar ayda tək pajero 50-60 dan çox satırdı, indi isə düşüb lap aşağılara.

Mən çox ümid edirəm ki, qrupun işləri düzələcək və maraqlı rəqabət olacaq.

Paris Motor Show

Mən çox arzulayırdım ki, dünya səviyyəsində qəbul olunana böyük avtomobil sərgilərində iştirak edim. Həmişə nəsə bir qənbərqulu çıxmışdı və gedə bilməmişdim.

Elektrikli avtomobillər çoxluq təşkil etməsəydi sərgi daha maraqlı olardı, amma yenə də pis deyildi. Maraqlı isə odur ki, Avropanın göbəyindəkilərin də marağı daha çox “dədə-baba” avtomobillərə idi, elektriklərin ətrafında çox adam yox idi. Ən çox məni təəccübləndirən isə Tesla-nın sərgisinin az qala bom-boş olması idi. Mən hesab edirdim ki, daha çox insan cəlb edəcəklər. Fisker Teslaya görə daha yaxşı idi, Fisker-in xüsusən də boya keyfiyyətinə söz ola bilməzdi, tək sözlə mükəmməl rəng keyfiyyəti var idi Fisker Karma-da.

Bizi ən çox maraqlandıran isə təbii ki, öz ligamız idi. Toyota, Nissan, VW, Ford, Kia, Mazda, Honda və.s Bunlarda yeganə yenilik olan Kia və VW idi. Yeni Passat, dizayn baxımından (həm xarici, həm daxili) çox təəccübləndirdi, mənfi mənada. Çünki, yeni Passat-da ümumiyyətlə “yeni” az qala gözlə görsənən heçnə yox idi. Xarici dizayn köhnə təəssürat yaradır, daxili isə ondan da betər. Amma, mühərrik və texnologiyanın tətbiqi ən yaxşı səviyyədədir və gözlədiyim kimi, mükəmməldir. Passat, öz sinfində “ən yaxşı” kimi yenə də, rəqabət aparacaq.

Ondan başqa Kia Optima, Chevrolet Aveo və Hyundai ix20 də maraqlı modellərdir. Xüsusən də optima çox gözəldir və rəqabət çox maraqlı olacaq.

İnnovasiya Dünyanı Dəyişəcək

Son dövrlərdə “innovasiya” sözü hər halda ən çox istifadə olunan biznes sözlərindən biridir. Hətta bu yaxınlarda “reklamlarda istifadə edilməməli olan sözlər” siyahısına “innovasiya”nın da əlavə edildiyini gördüm.

Apple iPod, iPhone və iPad ilə fantastik uğur qazandıqdan sonra bu söz lap da , İranlıların sözü olmasın “betərləşdi”. Dünən internetdə yüngülvari araşdırdım, son iki il ərzində İnnovasiya ilə əlaqəli olan kitab sayısı və böyük biznes mətbuatlarında çıxan məqalə sayısı az qala yüz minlərlədir. Çünki, bütün insanlar innovasiyaların dünyanı qurtaracağını fikirləşir, şirkətlər də fikirləşir ki, innovasiya onları qurtaracaq, beləliklə innovasiya hamını qurtarmış olur.

İnsanların bu sözü sevməsi və innovasiyanın bir marka və ya məhsul haqqında fikirləri ən çox dəyişmə, ona ən çox dəyər qatma imkanının olması şirkətləri məcbur edir ki, həm innovasiyalar etsinlər, həm də etməsələr də buna bənzər nə olsa adını “innovasiya” qoyub kommunikasiyalarında istifadə etsinlər.

Nissanın bu reklamlarının hamısında innovativ nələrsə görmək mümkün deyil, Leaf-dən başqa nəsə innovativ bir şey yoxdur əslində. Leaf özü isə üzərində ən böyük mübahisələrin getdiyi layihəfərdən biridir, çünki ən başda eco-friendly olması özü böyük bir mübahisə predmetidir. Amma, gördüyünüz kimi Nissan, Innovation for All kimi mesaj verərək özünün kimliyini yaratmaq istəyir (“yeniləmək” yox ha, “yaratmaq”, çünki Nissan da şəxsiyyətsiz markalar arasındadır).

Avtomobil sektorunda demək olar ki, bunu istifadə etməyən yoxdur. Çünki, görünən odur ki, avtomobil istehsalçıları üçün dünyada yeni bir mərhələ başlayır, kim burda qabağa düşsə, kim özünün kimliyini tanımlasa, kim bugünə kimi bilinən “dünayanı zəhərləyən sektor” imicindən sıyrılmağı tez bacarsa o bir addım qabaqda olacaq. 80-ci illərin axırında necə ki, Toyota Prius ilə böyük bir kimlik qazandı, özü üçün ən 25 illik gələcək təmin etdi, indi də hamı onun davasındadır. Hələlik Nissan açıq ara liderdir və bunu hələlik çox gözəl istifadə edir.

Görək axırı necə olacaq.

4 Qapılı Kupelər və Markalar

A 4 Door Coupe (4 qapılı kupe) ilk dəfə 2003-cü Mercedes tərəfindən təqdim olunub və 2004-cü ildən kütləvi satışa çıxarılıb. Bu Mercedes-in CLS modelidir. 4 qapılı kupenin yaranması idman avtomobili sürmək istəyən, ancaq iş grafiki ağır olan insanların ikisini bir arada birləşdirən vasitəyə ehtiyac duyması lə əlaqəlidir.

CLS-in əsasını qoyduğu bu yeni sinif avtomobillərə sonradan başqa markalar da daxil oldu; VW Passat CC, Hyundai Sonata (biraz müzakirəyə açıq da olsa) Porsche Panamera, Aston Martin Rapide, Audi A7.

Qərarın stratejik baxımdan düzgünlüyü ən çox tənqid olunan Porsche Panamera və Aston Martin Rapide modelləridir ki, hələ də müzakirələr davam edir və bir çox avto-analistlər Panameranın lazımsız və hətta uğursuz olduğunu qeyd edirlər.

Bu yaxınlarda isə Lamborghini Estoque konseptinin təqdim olunması və istehsalı üçün yaşıq işıq yanması ən böyük səs-küyə səbəb oldu. Panameranı təqdim edən Porsche tənqid olunan dövrlərdə Lambo və Ferrari belə bir avtomobilin onlarda heç vaxt olmayacağını bildirmişdilər.

Bugün isə autoevolution.com saytı Ferrarinin belə bir planı olduğunu açıqladılar. Hələlik Ferraridən rəsmi heçbir açıqlama yoxdur.

Çox maraqlı proseslər gedir. Mən dörd gözlə gözləyirəm Estoque və 4 qapılı Ferrarini! Satın almaq üçün yox, marka DNA-sı, marka kimliyi və ümumiyyətlə marka ilə əlaqəli olan hər fikri təkrar gözdən keçirmək üçün!

Dövlətin Benzini yoxsa Hökumətin Maşını?

Bugün bir müştəri gəlib. Özü də, İctimaiyyət və Cəmiyyət qəzetinin (bu qəzeti də birinci dəfə eşidirdim) bütün aparıcı əməkdaşları ilə birlikdə. Şikayətə gəlib. Bizi məhkəməyə vermək əvəzinə, İC qəzetinə şikayət edib. Ordan da, mövzudan anlamayan, “müsəlmanıq, vətəndaşıq”dan başqa heç nə bilməyən və media mənsubu olmanın arxasına sığınmaqdan başqa qabiliyyəti olmayan adamlar gəlmişdi. Direktorumuz və mən nə qədər izah etməyə çalışdıqsa da, ilk mərhələdə bu müştərimizə problemin bizlik olmadığını izah edə bilmədik.

Problem odur ki, müştərinin maşını sırf benzinin keyfiyyətsiziliyi ucbatından xarab olmuşdu və müştərinin yanında gələnlər bunun zəmanətə dəxli olmadığını qəbul etmirdilər. “Dövlətin benzininə nolub ki?”, “Dövlətə gücümüz çatası deyil ki?”, “Lap olsun özəl, benzin şirkətini məhkəməyə verə bilmərik ki?” kimi cümlələrlə bir xeyli söhbətləşdik. Axırda da, bunları sakitləşdirdik və müştəridən soruşduq ki, qardaş sən bir ağzını aç və denən görək bizdən nə istəyirsən? Müştəri də dedi ki, “mənim pulum yoxdur, amma istəyirəm ki maşınım işləsin” Biz də, xərcin neçə olur-olsun 50%-i bizim boynumuza, gerisi sənin boynuna dedik və razılaşdıq. Yetər ki, müştərinin problemi həll olunsun.

Müştəri təbii ki, həmişə haqlı deyil və şirkətlər də məcbur deyil ki, müştərilərin bütün haqsız şikayətlərinə jest etsinlər və haqsız olduqları halda haqlıymış kimi onların dediklərini etsinlər, amma bugünki müştərimiz kimi səmimi davranan və probleminin həllində özünün də rolunu görən müştəriyə kömək etmək lazımdır ki, müştəri məmnuniyyəti yaransın.

Bizdə Neçə Növ Çörək Var

İki gün əvvəl Selim Tuncer bəyin tweet`ində Charles De Gaulle`un bir sözünü öyrəndim; “325-dən çox pendir növü olan ölkəni idarə etmək çətindir”. Fransızların hazırda 1000`ə yaxın pendir növünün olduğunu iddia edən mənbələr də var hətta. İkinci Dünya müharibəsindən sonra gör nə qədər pendir növü əlavə olunub.

Selim Bey yazısında türkiyədəki bu sahədə olan markaların nələr istehsal edə biləcəkləri və ya niyə etmədikləri ilə əlaqəli yazıdır. Bizimkilər üçün də çox faydalı ola biləcək yazıdır. Bu işin marketinq tərəfi ilə əlaqəli olan hissəsidir.

Mən isə o sözü oxuyan kimi fikirləşdim ki, bizdə cəmi 5 çeşid pendir var. Dəyişmək fikrimiz də yoxdur. Türklərdə şorba çeşidi ən 30`dur, bizdə Ruslardan keçmə 2-3 şorba ilə birlikdə 10`dan çox deyil.

Biz yeməyi xoşlamırıq? Xoşlayırıq! Bəs niyə bizdə Bozbaşın da “yenilənmiş” variantları olmur heç olmasa? Çünki, tənbəlik!

Yeganə “inkişaf” PİP DOLMASIdır. Ramazanın olmasa heç bəlkə də bu Pip Dolması da ağlıma gəlməzdi.

Bizdə Neçə Növ Çörək Var

Shanghai EXPO-da Azərbaycan "Otağı"

Bir neçə gün əvvəl Çində idim. Bir həftə tam olaraq orada qaldım və həm Beijing-də, həm də Shnaghai-da oldum. Çinin ümumiyyətlə (xüsusən də Şanxayın) inkişafı doğurdan da alqışa laiqdir. Maraqlı ölkədir. Həm pis, həm yaxşı yönləri ilə, həm düşünmədiyimiz bazar reallıqları ilə maraqlı ölkədir. Məsələn mən təsəvvür də etməzdim ki, Çində Azərbaycandan da pis maşın sürsünlər, puiyadanın belinə çıxsınlar. Mən fikirləşmirdim ki, Nike Adidasa bu qədər böyük fərq atabilər bir bazarda. Mən bilirdim ki, Çində Audi bazarda fırtına kimi əsir, amma düşünmürdüm ki, küçədə bu qədər çox Audi görəcəm.

Çində ümumiyyətlə avtomobil bazarı xaric demək olar hər yerdə Amerikan markaları daha çoxdur. CNN-ə baxdıqda Amerikanların Çin bazarına nə qədər əhəmiyyət verdikləri də çıxır ortaya onsuz da. Maşın bazarında da pis deyillər, GM-in çox böyük bazar payı var. Dünyanın ən böyük bazarında çox güclü olan isə SAIC Group kimi nəhəngi yanına alan VW Group-dur.

Shanghai-ya getmişkən EXPO 2010-na da gedək dedik. Ayıb olardı getməsək. Həm də mən internetdə o qədər maraqlı şeylər oxumuşdum ki, mütləq görmək istəyirdim. Expo həddindən artıq maraqlı idi, amma Azərbaycanın “otağı” (ona otaqdan artıq söz demək ayıb olar) o qədər pis idi ki, başqalarının yaxşı şeyləri də yadımdan çıxdı. Şəkildə gördüyünüz yer Azərbaycanın yeridir. Hər ölkə özünə qəşəng ayrıca yer ayırıb, bizimkilər də gedib Gürcülərlə filan birlikdə 5-i yığışıb, hərəyə bir otaq qurublar. İçəridə də bizə aid olan az qala heçnə yoxdur. Biabırçılıq! Başqa hər şey cəhənnəm, orda bir dənə də olsun azərbaycanlı yox idi heç olmasa. Bütün ölkələrin sərgilərində o ölkənin vətəndaşı olur, nə qədər ehtiyacdırsa o qədər. Bir də, ümumiyyətlə çox böyük sərgi ərazisinə girəndə çox adam simvolik pasport alırdı, hər ölkədə möhürləyirdilər. Maraqlı idi. Bizdə o möhürü də vuran bir Çinli idi. Orda olan bir tələbəni də tapıb xahiş etsən o da kömək edərdi. Ayıb olsun!

Dünyanın Ən “Innovative” 25 Şirkəti

MADO-nun açılışında avtomobil sektorunda yenilikçi şirkətlər, Hyundai və VW Group haqqında uzun müzakirələrimiz getdi. Fikir ayrılıqlarımız, fikir birlikdəliyimiz oldu. İndi də həmişə olduğu kimi Businessweek jurnalında “gəzərkən” gözümə “Dünyanın 25 ən yenilikçi şirkəti” başlıqlı bir yazı ilişdi.

Bu 25 şirkətin ilk 3 yerini Apple, Google və Microsoft tutur, 4-cü sırada isə IBM-dir hamımızın gözlədiyi kimi. 25 Şirkət arasında 7 avtomobil şirkəti mövcuddur. Geri qalanları yuxarıda adını çəkdiklərimdən başqa Virgin Group, NOKIA, LG, Samsung, Sony, HP, Intel, Nintendo kimi texnologiya istehsalçıları və Procter and Gamble, Coca-Cola kimi şirkətlərdir. Mən digər şirkətlər haqqında şərh yazmayacam, avtomobil şirkətlərinin niyə bu siyahıda var olduğuna dair azca fikrimi bildirəcəm.

Əvvəla onu qeyd edim ki, siyahıdakı şirkətlərin adları əsasən konkret innovasiyalarla yanaşı texnoloji baxımdan uğurlu modellər sayəsində böyüməsinə əsasən də müəyyənləşdirilib.

Beləliklə bu siyahıda avtomobil şirkətləri arasında ilk sırada Toyota durur ki, ümumi siyahıda 5-ci yerdə göstərilib. Bu siyahı son 10 ilə aid və ya daha tez dövrə aid siyahı olmadığı üçün Toyota Prius (hybrid) sayəsində burada yer alıb. Ancaq, o da vurğulanıb ki, Toyota üçün indi ən vacib məsələ yaşadığı bu fiasko nəticəsində zədələnən imicini “reinvent” etməkdir.

Siyahıda ikinci sırada duran avtomobil şirkəti Çinin BYD-sidir. BYD hazırda elektrik avtomobillər arasında ən yaxşı variantlardan birini təqdim edib.

Üçüncü sırada, Ford dayanır. Ona görə ki, modellərini qənaətcil və ekoloji cəhətdən daha təmiz olma yolunda ən tez dəyişən Amerikan markasıdır. Jurnal amerikan, sorğunun aparıldığı ölkə də Amerika olduğu üçün onun adı bu siyahıda var. Digər tərəfdən kar əldə edən yeganə Amerikan markası ünvanını xeyli müddət saxlamışdı əlində.

Dördüncü sırada VW Group dayanır. Bu qrup Amerikan bazarında zəif mövqedədir bildiyiniz kimi və yenə də Amerikanlar arasında aparılan sorğuda təbii ki, onların adı laiq olduqlarından aşağıda göstərilib. Ancaq, yenə də bu siyahıya düşmələrinin ən əsas səbəbi mühərrikləri, ötürücüsü və ASF gövdə texnologiyalarıdır. Xüsusilə Audinin uğuru burada böyük rol oynayıb.

TATA sırf NANO modelinə görə siyahıda yer alıb.

BMW innovasiyaları ilə onsuz da bilinir. Şərh yazmağa ehtiyac yoxdur. Bu Amerikanlarda isə heç insaf yox imiş heç olmasa TATA-dan daha çox səs verəydilər. İnsaf da yaxşı şeydir axı.

Yeddinci yerdə isə HYUNDAI-dır. Son illərdəki uğur əsas rol oynayıb. Yeni konseptləri və ekoloji cəhətdən təmiz mühərrikləri ilə daha çox diqqət çəkib Amerikada. Bu il mənim fikrimcə orada yeni Sonata sayəsində HYUNDAI əməlli başlı irəliləyəcək. Ən azından dizayn və 2.0 turbo mühərrikləri sayəsində.

Mənim şəxsi fikrimcə isə hazırda ən innovativ qrup VW Group-dur.

Yapon Maşınları xarab da olsa “bomba” olurlar

Bir neçə gün əvvəl əmim oğlu Toyota RAV4-ünü satdı və Mazda CX 9 almağa qərar verdi. Mənimlə də məsləhətləşdi. Maşının sürüş keyfi və performans baxımından əla olduğunu, funksionallıq baxımından pis olmadığını, offroad performansı baxımından da yaxşı olduğunu dedim. Amma, onu da dedim ki, az qala 95% Mazda CX 9 modellərində “aporniy disk” problemi var. “Bahoo” dedi, amma “əşi eybi yox, qarantiyadadır daa, dəyişərlər” dedi və getdi aldı.

Dünən yenə görüşmüşük və öyrənmişəm ki, yolda getdiyi yenə “elektron beyin” sıradan çıxıb, hətta sükan da işləməyib. Bu Toyota-nın “unintended acceleration” problemində də çox daha ciddi problemdir (onu da qeyd edim ki, dünən axşamtərəfi mediada yer alan məlumatlar təsdiqlənsə hər halda Amerika bazarında, Toyota çox ciddi zərbə alacaq). Buna baxmayaraq emioğlu dedi ki, “texnikadır da, olur belə şeylər”. Öz-özümə fikirləşdim ki, görəsən bu problem Hyundai-da çıxsaydı, əmioğlu yenə o sözləri deyərdi? Əminəm ki, YOX! Çünki, Hyundai markasının “perceived quality” problemi var və onu gözüqıyıq Yapon yox, gözünün qıyığı biraz fərqli olan Korealı istehsal edir. Halbuki, mən dörd ildir burdayam belə problemləri Hyundai-da eşitməmişəm, görməmişəm. Bizim maşınlarda olan ən böyük problem “jostkiy” süspansiya sistemidir. Buna da problem demək üçün gərək ya maşından anlamayasan, ya da insafdan əsər-əlamət olmasın. İnsaf!

Hyundai Motor Company çox düzgün yoldadır, çünki bütün marketing fəaliyyətləri sırf bu istiqamətdəki problemi həll etməyə yönəldilib. Əminəm ki, həll olunacaq. Həm modellər çox ciddi dəyişir, həm də marketingin digər P-ləri bu istiqamətə yönəldilib. VW Group 2018 qlobal strategiyasında ən əsas rəqib olaraq Hyundai Motor Company-ni göstərib. Əminəm ki, HMC-də VW Group-u əsas rəqib kimi görür. Çünki, hazırda bu iki şirkət parlayan ulduzlardır.

Maradonaya Heykəl, İniestaya Pul

Hyundai-ın sponsorluğu ilə Dünya çempionatı qurtardı. Çempion da gözə zərrə qədər xoş olmayan, dünyanın az qala ən yaxşı oyunçularına sahib olmalarına baxmayaraq ya şans əsəri, ya uğurlu bir hücum nəticəsində vurduqları cəmi 1 qol ilə oyun qazanan İspaniya oldu. Mən Alman millisinin oyununu xoşlayıram, 1996-cı ildən bəri də oyunlarına baxıram. Bu çempionatda da ən xoşagələn oyun sərgiləyən komanda oldu. Həm gözəl oyunçiları vardı, həm möhtəşəm taktikaları, həm də çempionatın ən qəşəng qolları. Bu çepionat Almanların İngilis və Almanları darmadağın etməsi ilə daha çox yaddan qaldı mənim üçün.

İspanların çepion olması ilə əlaqədar çox söz deyildi və ən əsası isə qeyd edilirdi ki, əgər Hollandlar çempion olsa tarixin ən yaxşı Holland milli komandası olmayacaq, amma İspanlar olsa onlar İspaniya tarixinin ən yaxşı oyunçuları olacaqlar. İspanlar oldular. Tarixin ən yaxşı komandası olaraq onlaraq heykəl qoyacaqlar mı, yox! Amma, əminəm ki hərəsinə milyon dollarlar veriləcək.

Argentinada isə Maradonaya heykəl qoyacaqlar. Çünki, Argentinanı dünyaya tanıdan Maradonadır. Ölkənindəyərinə dəyər qatan odur, marka kimi formalaşmasına dəyər qatan odur. O Argentinada ikondur. Gəlmiş-getmiş ən məşhur Argentinalıdır Maradona. Maradonanın haqqıdır heykəl də, pul da! Digərləri isə hələlik ancaq pula layiqdirlər.

Blogun Səssizliyi

Neçə vaxtdır blogla problem yaşayıram. Başqa yerlərdə açılır, mənim işdə açılmır. Ona görə də nə yaza bilirəm, nə də oxuya bilirəm. Əslində yazmaq istədiyim çox mövzu olub bu müddətdə. Bugün nəhayət açıldı, inşallah bir də bu tipli problemlər olmaz, mən də rahat-rahat yazıb ürəyimi boşaldaram.

Afrikanın Vuvuzuelası və Bizim Zurnamız

Afrikanın vuvuzuelası bizim zurnamızdan daha məşhurdur.

Dünya Çempionatı ümumiyyətlə baş verən ən böyük Marketinq hadisəsidir və ya bunlardan biridir. Mənim oxuduqlarıma görə ən böyüyüdür, amma yenə də əmin olmadığım üçün iddia etmirəm.

Cənubi Afrika Respublikası bu hadisədən ən çox pul qazanan ölkədir. İlkin hesablamalara görə 14,2 milyard dollar pul qazanacaq ölkə. Burada pul qazanan, iqtisadiyyatı canlanan özü də təkcə ev sahibi ölkə deyil. ABN İqtisadçıları yazmışdılar ki, dünya iqtisadiyyatı üçün ən yaxşı variant Almaniyanın çempion olmasıdır. Çünki, Almaniya çempion olarsa Avropa Birliyindəki iqtisadi durğunluğa təkan verəcək və dolayı yoldan bütün dünya bundan faydalanacaq.

Digər tərəfdən reklam pullarını da hesablayın. Azərbaycan iştirakçı ölkə deyil, amma heç vaxt Lider TV reklamdan bu qədər pul qazanmır. Siz təsəvvür edin Almaniyada, Argentinada, İngiltərədə nə qədər böyük kommunikasiya xərcləri var. Sponsurluq büdcələrinin nə qədər böyük olduğunu təsəvvür edin, digərləri ardınca sizin üçün təxmini qiymət hesablamağa kömək edəcək. Söhbət 100 milyard dollar ətrafında pulun hərəkətindən gedir.

Dünya Çempionatı sərgidir. Oyunçuların sərgiləndiyi yerdir, necə ki avtomobil sərgiləri, tekstil sərgiləri var, onun kimi sərgidir. Real Madrid klubu transfer başlamadan əvvəl bəzi oyunçularla müqavilə imzaladı. Səbəb olaraq isə, çempionatdan sonra həmin oyunçuların qiymətinin qalxacağı idi.

Bütün bunlar bir tərəfə digər tərəfdən də vuvuzuela deyilən bir şey çıxdı ortaya. Hamımızın söydüyümüz vuvuzuela. Amma, xoşuma gələn bilirsiniz nə oldu? “Vuvuzuela Cənubi Afrikaya Məxsusdur, ənənədir, narahat olanlar olsa da, o stadionlarda olacaq”!

Təmiz Maşın Təmiz Hava Təmiz Həyat

Bir neçə gün əvvəl AAMİK-in keçirdiyi konfrans Azərbaycanda Avro I standardlarının tətbiqi, bunun sosial-iqtisadi nəticələri, üstünlükləri və mənfi cəhətləri və.s ilə bağlı idi.

Başda onu deyim ki, İyulun 1-dən etibarən bu tətbiq olunmağa başlanacaq. Ölkəyə girən bütün maşınlar EuroII uyğunluq sertifikatı göstərməlidir ki, buraxılsın. Gələcəkdə özümüzün labaratoriyalarımız da olacaqmış.

Çıxış edənlərin hamısı yaxşı toxundular məsələyə, ancaq bir nəfər də olsun məsələyə bütov baxa bilmədi ki, bizim də ürəyimizdən tikan çıxsın.

İndi mən dediklərimi deyim;

1- Azərbaycanda 950 000 maşın var ki, bunun da 650 000-dən çoxu Euro II standardlarına cavab vermir. Ümumiyyətlə bu 950 min maşının az qala 30-35 faizi ümumiyyətlə təkrar emala getməli olan, ömrü bitmiş maşınlardır. Ölkəyə son 3 il içərisində idxal edilən avtomobillərin isə 55%-dən biraz çoxu işlənmiş avtomobillərdir. Bunların da içərisində çoxluğu 8-10 yaş arasına olan avtomobillər təşkil edir. Deməli, sadə məntiq budur ki, əgər dövlət istəsəydi ki, doğurdan da ekoloji cəhətdən təmizlik prosedurlarına başlasın, birinci növbədə bu “zibil” maşınların idxalını dayandırardı (işsizlik bəhanəsi gətirənlər olacaq buna).

2- H. Əliyev adına Neft Emalı zavodunun hazırki benzinləri Euro II, dizelləri isə Euro III standardlarına cavab verir. Daha doğrusu dizeldə balaca dəyişikliklərlə 2011-ci ilin əvvəllərində tamamilə Euro III Dizle istehsal olunacaq.6-7 il sonra isə Euro VI standardlarına cavab verən benzin istehsal olunacaq. Bəs bu müddətdə sənin içəridə olan 100 minlərlə Euro 1-2 uyğunluğu olan maşınların havanı kirlətməyəcək? Dövlət doğurdan da istəsəydi, təşviq planı hazırlayar və yuxarıda da qeyd etdiyim kimi, heç olmasa istismar müddəti bitmək üzrə olan avtomobilləri məhv edərdi.

3- Tramvay xəttlərimiz sökülüb, metro yetərsizdir, insanlarımız da 2.5 motordan aşağısını bəyənmir. Dövlət ictimai nəqliyyat sistemini elektrikləşdirməlidir. Bunun iki tərəfi var, birincisi elektriklə işləyən mühərrik dəm qazı tullantısı yaratmır, ikincisi istehsal başqa ölkədə baş verdiyi üçün istehsal müddəti yaranan çirklənmədən uzaq oluruq.

4- Alternativ sistemlər zərrə qədər təşviq olunmur. Hibrid təşviq olunmadığı üçün çox baha olur, LPG ümüumiyyətlə istifadə olunmur və.s Dövlət bunların təşviqi üçün rüsumlarla oynaya bilər.

5- İnsanlarımız böyük motor istəyir, yüksək dövrlərdə sürməyi xoşlayır, təkərin havasını 2.0-dan yuxarı heç vaxt qoymur və.s Bu bizlikdir, dövlətimizlə əlaqəsi yoxdur, özümüzün dərimiz qalındır, düşünmürük ekologiyanı, düşünmürük gələcəyimizi.

Xəstə doğulan uşaq sayısı, autist uşaq sayısı, alzheim qoca sayısında və.s çox artım var. Niyə? Çünki havaya atılan dəm qazı bir ildə 1 milyon tondan çoxdur ki, bunun da 80%-i Bakı-Abşeron zonasının payına düşür. Həmçinin, bundan iki dəfə çox tullantı dənizə atılır ki, buxarlanma zamanı uduruq, külək dənizdən bəri əsir. Tək dəm qazı deyil ki, başqa zərərli tullantılar da var ki, onları da nəzərə alsaq necə dəhşətli vəziyyətin olduğunu anlayarıq.

Bir şeyi də yaddan çıxardım, bizim benzinlərin oktan ədədini artırmaq üçün əvvəllər qurğuşun qatılırdı, indi də deyirlər dəmir qatılır. Kimyaçı deyiləm dəqiq bilmirəm, amma havaya buraxılan qurğuşunu təsəvvür edin, o qurğuşun ki birbaşa beynin fəaliyyətinə təsir edir.

Kemal KILIÇDAROĞLU

“CHP kopyalayıb”

Nə Azərbaycan siyasətindən, nə də Türk siyasətindən bir anladığım yoxdur. Adi vətəndaş kimi tərəfini saxladığım və bəyənmədiyim partiyalar var, özümə görə əsaslarım var. CHP partiyasına qarşı da tamamilə mənfi fikirdəyəm. Əsası olmadan boş-boş laf kalabalığı ilə məşğul olan partiyadır. Əsas:bugünə kimi gördükləri bir dənə ciddi mənada xalqa xidmət yoxdur və ya mən bilmirəm.

Dəniz baykal heç də xoş olmayan formada getdi, özünü nə qədər bəyənməsəm də, qəbul edirəm ki dərin savada sahib idi və heç bir şəkildə o tipli bir hadisənin içində olması xoş deyil. Mənim əsas söhbəti gətirmək istədiyim isə Kılıçdaroğludur. Eceviti kopyalamağa çalışan Kılıçdaroğlu.

Kılıçdaroğlu nə etdi və bunu niyə etdi?;

1-Gündə bir topa kağızla hər məmura bir yerdə saldırdı, bütün sənədlər də rüşvət və korrupsiya ilə əlaqəli idi- Mənim bildiyim qədər heç biri isbatlanmayıb hələ də, hətta çoxu məhkəməyə də getməyib heç. Çünki, sırf palçıq atıb ləkələmək məqsədli idi. Tutdu mu? Tutdu, çünki buna inanan savadsız xalq çoxdur.

2- Başına kasket taxdı- Rəhmətlik Ecevitin kasketinin eynisini taxdı. Kopyaladı. Özünə görə heç bir xarizması olmadığına görə solun həm soldan, həm də sağdan ən çox səs alan liderini kopyaladı.

3- Gandi Kemal- Özünü xalqın arasından bir CHP-li deyə tanımladı və “Gandi Kemal” propaqandasını yürüdür. Təbii ki, bunun heç biri onun öz ağlının işi deyil, professional birisi ilə işləyir. Bu da kopyalamaqdır.

İndi bu “Gandı Kemalı” bizim marketoloqlara versək ki, marketinq nöqte-i nəzərindən təhlil etsinlər, demədikləri söz qalmaz. Mən əminəm ki, yargısız infaz edərlər. Xalq necə edəcək onu bilmirəm, CHP tərəftarı medianın propaqandasına görə CHP Kemal Kılıçdaroğlu ilə birlikdə səslərini artırır. İndiki vəziyyətdə o boyda xarizması (Adamın üstündə Allah var, gördüyü işlər də çox böyükdür.) ilə Tayyip ERDOĞAN və hələki kopyalamaqdan o tərəfə addım ata bilməyən Kılıçdaroğlu arasında Türk xalqının reaksiyası necə olacaq bilmirəm.

OPEL-Wir leben Autos

Azercell rebranding etdiyi dövrdə Opel-in yeni balaca dəyişikliyindən danışmaq yaxşı çıxmır, yersiz olur, amma nə edim ki, məni GSM, Bank və Sığorta sektorları zərrə qədər maraqlandırmır. Sığorta və Bankla əlaqəli heç olmasa aldanmayacaq qədər savadım var, amma bu Azercell məni sökdü-dağıtdı. Ola bilsin ki, səhv tarif seçmişəm. İndi başım dinc olsun deyə hər tərəfə dəqiqəsi 8 qəpik olan Bakcell-ə keçmək niyyətim var. Ondan sonra gərək kim mənə zəng etsə ən az 3 dəfə ard-arda yığsın nömrəmi. Çünki, 1-ci zəngdə “Bu nömrəyə zəng çatmır...”, 2-ci zəngdə “Bu nömrə təyin olunmayıb..”, 3-cü zəngdə “........düüt düüt” eşidəcəksiniz. Bəxtiniz gətirsə, “atalar üç dəfədən deyib” atalar sözü qüvvəyə minəcək, düüt-düüt olmayacaq. Nəysə..Çətin məsələdir GSM.

Avtomobil ondan da çətindir. Əvvəlki dövrlər deyil ki, hamının bir istiqaməti olsun, sən də Mercedes alanda komfort, BMW alanda Performans satın alasan. İndi aləm dəyib bir-birinə. ML ilə Veracruzun dizel motorları eynidir. Bugün bir yazı oxudum. Yazıq müəllif “ah eski günler” deyirdi və marketinqi “bəla, şeytan əməli, fırıldaqçılıq” kimi adlandırırdı. Deyirdi ki, marketinq bizə deyir ki, GL Mercedes də “Mercedes”dir, halbuki deyil, o sadəcə olaraq SUV-dir. Həmçinin eyni sözü X6 haqqında da deyirdi. Demək istədiyim odur ki, əslində burda da işlək hissə qarışıqdır. Bu qarışıqlıq içərisində mən yenə balaca marketinq tərəfinə qayıdım. Opel də sloganını dəyişdi və Wir leben Autos –We Live Cars kimi dünyaya elan etdi. Özü də, ən diqqət çəkən odur ki, DAS AUTO kimi Wir leben Autos da bütün dünyada Alman dilində qalacaq, adaptasiya edilməyəcək.

Səbəb? Əsas səbəb Opel-in GM ilə olan münasibətini maksimum geri plana ataraq, Opel-in Alman markası olduğunu, Alman maşını olduğunu, hər şeyi ilə ALMAN olduğunu göstərmə niyyətidir. Opel, Almanların ən geridə qalan, bir vaxtlar innovasiyaları olsa da son illərdə Amerikanlaşan markasıdır. Yeni modelləri ilə (qiymətləri baha olsa da, Opel keyfiyyət problemlərini xeyli aradan qaldırıb) birlikdə, Almanca bütün dünyaya deyir ki, bu Alman maşınıdır.

Bu o deməkdir ki, “OPEL- Almaniyada istehsal olunan Alman maşınıdır!”

Nokia

Mən heç vaxt NOKIA istifadə etməmişəm. Maraqlı burasıdır ki, heç vaxt da ümumiyyətlə telefon almaq istədikdə dəyərləndirdiyim markalar arasına salmamışam. Əsas üç səbəb olub; həddindən artıq bənzər və bir-birindən ayıra bilmədiyim model sırasının olması, hamının NOKIA işlətməsi və smartfon bazarında maraqlı modeli olmaması. Bundan sonra da yəqin ki, istifadə etməyəcəm. Səbəblər olduğu kimi qalır.

Sony-nin arxasınca Nokia qlobal bazarda geriləyən markalar arasında çox sıx hallanmağa başladı. Əslində Nokia-nın qlobal bazar payı çox yüksəkdir, 36,6% bazar payı ilə liderdir. Ancaq, 2009-cu ilə nisbətdə geriləmə var. Smartfon bazarında isə xeyli geriləyib. Analistlər Nokia-nın proaktiv davrana bilməməsini, təklif etdiyi smartfonların yazılım etibarı ilə zəif olmasını, əyləncə xarakterli modellərinin rəqiblərinin çox gerisində olmasını və.s əsas səbəb kimi göstərirlər.

Nokia yazılım problemlərini həll etmək məqsədilə Symbian-ı satın aldı, Microsoft ilə müqavilə imzaladı. CEO-larının (Mr. Kallasvou) dediyinə görə 2011-ci ildənbunun tam bəhrələrini görəcəyik və onlar N8 modeli bazarı “söküb-dağıdacaq”. Ancaq, bir şey də var ki, Apple i-Phone 2011 haqqında indidən elə sözlər deyilir ki, az qala mən də HTC HD2 sevdasından vaz keçib, Apple iPhone 2011 gözləmək istəyirəm (bunu etməyəcəm, amma yenə də mənə də çox maraqlıdır).

Mənə çox maraqlıdır ki, bir-birindən mənasız yüzlərlə modeli olan NOKIA vəziyyəti necə idarə edəcək. İzləyirəm, bir yenilik öyrənsəm xəbər edəcəm. Bilən də varsa, şərhlərdə yazsın öyrənək.

EMBAWOOD: Taxtadan Mebelə

Masallının taxtası gəldi oldu EMBAWOOD!

Bugün blogda yazı üçün beynimdə tamam başqa yazı var idi. İş həddindən artıq çox və gərgin oldu, axşama toplaya bilmədim beynimdəkiləri. İki dəqiqə əvvəl mak.az saytında EMBAWOOD haqqında yazını görüb, qərara gəldim ki, xeyli müddət əvvəl yazmaq istəyib, ama yazmadığımı indi yazım.

EMBAWOOD markalaşma yolunda çox sürətlə inkişaf edir. 4 il əvvəl heç tanımırdım. Hətta uşaqlardan soruşmuşdum ki, “bu hər cır-cındır mebel satan yerdə EMBAWOOD yazılır, nədir ki bu belə?”. Ama, son iki ildə (əminəm ki krizis bu şirkətin işinə bir baxıma müsbət təsir etdi) atdıqları addımlar çox inkişaf etdirdi markanı.

Mən maddə-maddə sayım özümə görə atılan addımı və nəticələrini;

1- İnsan resurslarına yatırımları çox diqqətimi çəkib. Ümumiyyətlə mənim tanıdığım ən az 5-6 nəfər var orda ki, öz sahələrində ən yaxşılardan biridir. Bu isə öz növbəsində ixtisaslaşma, təkminləşmə və.s ilə nəticələnir. Yerli mütəxəssislərlə yanaşı mən bilirəm ki, İstikbalda çox böyük təcrübəsi olan bir nəfər danışmanları var, proses yönetimi mövzusunda xeyli addımlar atılıb və.s

2- İnsan resursları avtomatik olaraq şirkətin bütün strategiyasının yenidən gözdən keçirilməsinə, yenidən qurulmasına yönəldi. Birinci növbədə mallarının keyfiyyətində artım hiss olunmağa başladı. Mən iddialıyam ki, hazırda onların yumuşaq mebelləri eyni kateqoriyadan olan Türk mebel istehsalçılarının malları ilə eyni səviyyədə, lakin az qala iki qat aşağı qiymətədir.

3- Şirkət, marketinqin əhəmiyyətini qəbul etməyə başladı və sistemli iş hiss edildi. Ən əsası isə, mən kənardan baxanda hiss edirəm ki, marketinq hədəfləri içərisində qarşıya qoyulan məqsəd markalaşma prosesin sürətləndirilməsi və daha dəqiq aparılmasıdır. Kənardan baxdıqda mən bunu görürəmsə, deməli alqışlamaq lazımdır. Bir şeyi də yaddan çıxarmayaq ki, Azərbaycanda professional agentlik də çox azdır (agentliklər axırda mənimlə düşmən kəsiləcək), çətindir agentlik olmadan çox yaxşı iş çıxarmaq.

4- Diler şəbəkəsi və mağaza standardlarının əhəmiyyəti çox yaxşı dərk edildi. Hazırda 3 dənə satış mərkəzləri marka haqqında yüksək fikir yaradır. Bu özü markalaşma yolunda çox ciddi addımdır ki, ancaq alqışlamaq lazımdır.

Mənə görə ən qısa müddətdə əl atılmalı məsələlər nələrdir?;

1- Fərdi sifarişlərin qəbulu sistemi qurulmalıdır. Burada istehsal qabiliyyətini artırmaq və daha effektiv proses qurmaq şərtdir. Bu olmadığı üçün EMBAWOOD çox müştəri itirir.

2- Yumuşaq mebellərdə olduğu kimi, yataq və mətbəxdə də keyfiyyət məsələlərinə xüsusi diqqət ayırmaq və təcili oradakı problemləri həll etmək lazımdır.

3- Bizim də ən böyük dərdimiz olan satışdakı problemləri ortadan qaldırmalıdır şirkət. Bu nə qədər çətindir, onu mən də bilirəm, amma ən azından üstünə getmək və çətin də olsa həll etmək lazımdır. Əminəm ki, bunu edirlər, amma yenə də mən deyim.

Hoop, deyəndə hər şey həll olmur, inşallah (yerli istehsalçı olduğu üçün və yüzlərlə işçisi olduğu üçün ürəkdən inşallah deyirəm) 4-5 il içərisində indikindən qat-qat güclü EMBAWOOD görəcəyik.

Ordan-Burdan

Burdan 1: Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə dövlət komitəsi rəsmisi bəyan etdi ki, “kimin avtomobili Euro2 standardlarına cavab vermirsə katalizator deyilən qurğu alsın quraşdırsın. Qiyməti də baha deyil”. Guya ki, İyul ayının 1-dən etibarən Euro2 standartlarına cavab verməyən avtomobillər ölkəyə buraxılmayacaq və guya ki, biz ekologiyaya əhəmiyyət verəcəyik. Veririk daha doğrusu, 1-2 ay əvvəl Mingəçevirdə PAZ avtobuslarını şəhərə buraxmamışdılar. İndi Mingəçevirin elə təmiz havası var!!! Əlləm-qəlləm iş!

Ordan : Rusiyada uzun sürən araşdırmalardan sonra Təhsil Nazirliyi belə qərara gəlib ki, oğlanlar və qızların birlikdə təhsil alması həm təhsilin səviyyəsinə mənfi təsir göstərir, həm də əxlaqi problemlemləri artırır. Ona görə də Rusiyada tədricən haram-salamlıq olacaq. Türk mediası bunu eşitməz, eşitsə də eşitməməzliyə vurar. Qulağına pambıq edib soxsan “Laik devletlerde ilim ve bilim....” deyə bir cümlə quraralar ki, Türk Dili və Ədəbiyyatı professorları da başa düşməz.

Burdan 2: Yol Polisimiz “Diqqət Piyada” ayı keçirir. İlk görəndə sevinmişdim ki, mən piyadaya yol verəndə arxadan siqnallayanı və ya yanımdan keçib camaatın üstünə sürənləri cəzalandıracaqlar. Sonra öyrəndim ki, yox bu piyadaları cəzalandırmaq üçün imiş, keçiddən keçməyən piyadanı. Keçidlərimiz o qədər lüksdur ki, heç kim ayaq basmaq istəmir (heyf o pullara). Onun birinin yerinə lazım olan yerlərdə 4 dənə tikmək olardı ki, piyada keçid tapmaq üçün 1 km yol getməsin. Üstəlik, sürücü dayanıb zolaqda duran piyadaya yol vermirsə, piyada necə etsin! Əlləm-qəlləm iş!

2:1 BURA-nın xeyrinə!

Azərbaycanın nəyini reklam etmək lazımdır?

Dünən bu sualı Media FM-də səhv etmirəmsə Fateh soruşurdu. Dinləyicilərin də bəziləri zəng edirdi, bəziləri SMS yazırdı. Mən cəmi 3-4 zəngə qulaq asa bildim.

Biri dedi ki, yeməklərimizi reklam etmək lazımdır, yağlı, dadlı, duzlu yeməklərimizi. Biri dedi bölgələrimizi getsinlər çəksinlər, Cənub, Şimal və.s. Biri də dedi ki, reklama ehtiyac yoxdur, onsuz da bütün dünya tanıyır bizi, biz onsuz da tanınan, sevilən ölkəyik.

Mən də gördüm əsəbləşirəm dalğanı dəyişdim.

Azərbaycan haqqında olan reklamlar ölkənı tanıtmaq üçündür. Bu reklamların konkret məqsədi isə turist çəkməkdir, bildiyimə görə.

Nə qədər çiynənmiş də olsa, bilinən də olsa bu 4P inanın ki, çox vaxt hərf və rəqəm kombinasiyası kimi qalır. Azərbaycanı marka kimi götürsək və desək ki, o marka turistik məhsullarını satmaq istəyirik onda bizim 4P-nin səviyyəsinin hazırkı vəziyyətini dəyişməliyik. Hazırkı vəziyyət isə belədir;

Product: Dağlarımız dərələrimiz turizm üçün infrasturkturadan məhrumdur. Özü də bu dağlardan çox yerdə var. Türklər eşşəyin belində Almanı dağa çıxarırlar 10 USD alırlar, bizdə o da yoxdur. Bizdə eşşək də var, dağda amma o eşşəyi dağa çıxaran yoxdur. Çimərliklərimiz nə gündərdir özünüz bilirsiniz. Naftalan neftindən başqa da fərqli heç nəyimiz yoxdur az qala. Tarixi abidələrimiz haqqında isə mən şəxsən heç danışmaq da istəmirəm.

Price: Nabranda bir həftə qalmaqla FLY Dubai ilə 1 həftə Dubai-də gəzməyin qiyməti eynidir. Qiymətlərimiz çox bahadır.

Place: Aydın məsələdir, turizmdə bu productla çox sıx bağlıdır.

Promotion: Məhsulun olmadıqdan sonra nə qədər təşviq edirsən et. Pulu boşuna sovurmuş oluruq məncə.

QEYD: Pulu boşuna sovurmaqda bizdən yaxşısı yoxdur. Çünki, dünyada eyni yolu bir ildə 4 dəfə söküb yenidən salan başqa dövlət yoxdur hər halda. Şişirdsəm “40 dəfə” deyərdim!

Yatanlar və Qaçanlar

Bizim kolejdə biri vardı. Bizdən bir sinif yuxarı idi. Bütün gün yatırdı. Amma, ən yaxşı oxuyanlar da Həndəsə dərsindən nəyi həll edə bilməsələr gəlirdilər onun yanına, yuxudan oyadıb misal həlli soruşurdular. O Türkiyədə ortabab universitetlərdən birinə girdi.

Biri də vardı gecə-gündüz oxuyurdu, hətta o yatanın yanına gedib ondan kömək istədiyini də gözümlə görmüşəm. O Boğaziçi universitetinə girdi, Amerikaya getdi və.s

Biri yatan idi, biri qaçan.

Avtomobil sənayesinin hazırda iki qaçanı var; Hyundai Motor Company və VW Group

Hər ikisi inanılmaz sürətlə inkişaf edirlər. Toyota Pradonu 8 il sonra guya yenilədi və bazara çıxardı, amma ortada yenilik adına heçnə yoxdur. Dizaynda dəyişiklik yoxdur bu ayrı məslə, ola bilər. Amma, 8 il əvvəlki Prado da 2.7 motor 167 at gücü ilə çıxarılmışdı, indiki də. Nə Hyundai-da, nə də VW-də bunu görmək mümkün deyil.

Toyota 1996-ci Cost Competitiveness in 21 Century programına qərar verdi və 2002-ci ilə qədər 6 milyard dollara qənaət etdi. Avtomobil istehsal prosesini 12 aya endirmək planını tətbiq etdi (hələlik ən qısa müddətdə istehsal olunana Corolla-dır səhv etmirəmsə, 18 ay). Dünyanın ən böyüyü olmağı hədəf olaraq seçdi (halbuki Toyoda dünyanın ən yaxşısı olmaq üçün çalışırdı) və başladı xərc azaltmağa ki, maşınları ucuz olsun, çox satsın, pay qazansın və.s Amma, mühəndislər buna çox böyük etirazlar etdilər. Dinləyən olmayıb! Axırı da gəldi Bob LUTZ-ın dediyi kimi “Toyota artıq müzakirə edilə bilər. O ən yaxşı deyil. O hamı kimidir. Hamıdan biridir” vəziyyətinə düşdü.

Əvvəllər Vüsal imkan vermirdi ki, Hyundai ilə Toyota-nı müzakirə edim, amma indi əminəm ki heç nə deməyəcək.

Son on illiyin iki böyük avtomobil istehsalçısı var; Hyundai Motor Company və VW Group

Nissan CEO-su “Hybrid-də gəmi getdi, Electric avtomobil istehsalında Nissan lider olmalıdır” demişdi. Onun üçün də çalışırlar. Nə qədər real olacaq bu bilmirəm, amma mən inanıram ki, növbəti 10 ildə adını çəkdiyim iki istehsalçı yenə də ən böyük sıçrayışa nail olacaq.

Reklam Agentlikləri və Biz

Mən magistraturada oxuyanda Reklam dərsində agentliklərlə iş necə qurulmalıdır, brif necə yazılmalıdır, agentlikdən nələr tələb olunmalıdır filan kimi şeyləri də keçmişdik. Bir də onu keçmişdik ki, reklamla əlaqəli işləri reklam agentlikləri görür. Sonra ilk işə başladım və bir şəkildə yönətimi razı saldıq ki, Türk reklam agentliyi ilə Veracruzun təqdimatını edək. Çap reklam mətnləri gəldi və baxdım ki, Veracruz ilə kofe qarışdırılıb bir-birinə. “Sabah uykudan uyandığınızda Veracruz iyi gelir” menasında bir cümləni görən kimi də işləri dəyişdik və təxirə saldıq.

Ondan sonra da agentliklərə heç vaxt bütün işi vermədik. İndi də reklam agentimiz var, işləyirik, ancaq dərsdə keçdiyimiz formatda yox.

Ölkəmizdə agentliklər xeyli çoxdur. Bunları kateqoriyalara bölsək Qlobal agentliklərin nümayəndəlikləri, Yerli Babat agentliklər və yerli Zirzəmi agentlikləri kimi yaza bilərik. Bunların üçünün bir-birindən fərqlərini çoxumuz yaxşı bilirik. Ortaq nöqtələri isə bilirsiz nədir? Üçü də ağzını açanda şirkətləri tənqid edirlər, şirkətlərdəki marketinq departamanetləri haqqında isə “qeyri-professional” deyirlər.

Şirkətlərimizdə ki marketinqçilərdən də soruşanda deyirlər “Agentlik var? Onlar nə bilirlər ki bizim işi? Hava satıb pul qazanırlar. Özümüz onlardan min dəfə yaxşısını düzəldərik”. Bütün məsələ də yatır bu “düzəldərik” sözünün altında. Reklam agentliklərinin əsas işi “düzəltmək” deyil, “hazırlamaq və icra etməkdir”. Plan hazırlamaq, strategiya hazırlamaq, konsept və dizayn hazırlamaq və. S. İcra etmək də aydın məsələdır.

Dərd burasındadır ki, həm şirkətlərimizdəki marketinqçilər, həm agentliklərimizdəkilər hamısı bu ikili münasibətdə ortaya bir məhsul çıxarılmasına “düzəltmək” sözü ilə yanaşırlar. Əsas problem də budur.

Deməli boş-boşuna bir birimizi tənqid etməyək, həm siz özünüzü düzəldin, həm də biz.

Uşaqlığımın Novruzu və Uşaqlarımın Novruzu

Bir dənə oğlum var, o da körpədir. Novruzu dərk edəsi yaşda deyil. “Uşaqlarım” isə ətrafımda olan bütün uşaqlardır.

“Nerde o eski Ramazanlar” demək üçün yazmıram bu yazını. Sadəcə olaraq xatırladım. Uşaqlığımın Novruzu üç hissədən ibarətdir. Çünki, mənim uşaqlığım da üç hissədən ibarətdir.

Birincisi Müharibəyə qədərki dövrdür, xatırladığım odur ki, axır çərşənbə günü millət səhərə kimi yatmırdı, qonaq gedirdi, qonaq gəlirdi, torba atırdıq (biz tərəfdə papaq atılmırdı o vaxtlar), kəndin ortasındakı dörd yolda tonqal qalayırdıq, bir ay əvvəldən yumurta döyüşünə hazırlaşırdıq və az qala bir ay hər gün bayram edirdik.

Sonra gəldi müharibə dövrü. Müharibə dövrünün ilk vaxtlarında yenə balacalar əylənməyə davam edirdi, çünki anlamırdı nələrin baş verdiyini. Hətta kəndimizə ilk top düşəndə biz qaçıb gedib ora baxmaq istəyirdik, yaxşı ki atam icazə vermədi, yoxsa biri də bizim başımıza düşə bilərdi. Müharibə dövründə Novruzlarımıza forsunka, top barıdı və yanan 4-45 avtomat güllələri əlavə olundu. Forsunka əməlli başlı təhlükəli idi (anam bizimkini alıb atmışdı), yanan güllələr isə ucunu çıxarıb tərs taxdıqda yana yana göyə qalxırdı. Bu bizim fişəngimiz idi. Top barıdı isə qarğının içərisində roket kimi üçürdu və maraqlı səs çıxarırdı. 1993-cü il isə axırıncı bayramımız oldu (bayram demək olarsa), çünki ondan sonra hər dəqiqə ölüm ola bilərdi, ona görə də bayram olmadı. Atəşkəs isə bizim kəndin işğalından az sonra bağlandı.

Müharibədən sonra qaçqın məktəblərində dərs yox idi. Bakı məktəblərində isə bizə qaçqın deyirdilər. Bakılılara nifrət edirdim. İndi fikirləşirəm ki, bəlkə də qeyri-adi heçnə yox imiş, mən qaçqın olmuşam, onlar da mənə qaçqın deyib. Burda nə var ki? Amma, bəlkə də nəsə var.

Nə isə, mən müharibədən sonrakı uşaqlığımı Türk Kolejlərində keçirdim ki, orda da uşaqlıq rejim altında keçir. Qanunlar, qaydalar və.s Qısası, mən müharibədən sonra Novruzun dadını əvvəlki kimi heç vaxt ala bilmədim.

İndi fikirləşirəm ki, uşaqlığımın Novruzu yaxşı idi yoxsa uşaqlarımın? Uşaqlığımın!

Bəlkə də Novruz elə uşaqlar üçün bayramdır..

Şadlıq Saraylarının Fəaliyyəti Haqqında Qanun Layihəsi

Lazımdır yoxsa yox?

Dünən toyda idim. Yeganə Şadlıq Sarayında, ilk dəfə idi olurdum.

Sarayın içərisi qəhvə-i və qızılı rənglərlə həddindən artıq lazımsız səviyyədə (bu mənim zövqümə görə şərhdir, yəqin ki kimlərinsə də belə xoşuna gəlib) dekorasiya edilib. Ürək açan deyil çox da. Nə isə!

Aş gəlir deyildi və qeyd edildi ki, “Bakıda şadlıq sarayları çoxdur. Hərəsinin də özünəməxsus aş təqdim etmə mərasimi var. Amma, Yeganə Şadlıq Sarayının Yeganə Rəqs qrupunun təqdimatı çox maraqlıdır”.

Yeganə Rəqs qrupu isə milli aşı İngilis müusiqisi ilə təqdim etdi. Onsuz da bu aşın xalqın dili ilə desək “urvatı” qalmır toylarda, bu tipli təqdimat da ümumiyyətlə işin milliliyini məhv edir.

Mənim dərdim nədir? Dərdim odur ki, mən bura Koreadan qonaqlarım gələndə “milli” yer tapmıram ki, onları aparım, milli bir şey tapmıram ki göstərim. Utanıram açığı!

“Almalı Market” Almasız Qalıb

Adam böyük marketlərə niyə girər və hansı hallarda girər?

1. Adam almaq istədiyi mallara toxunmaq, onu rahat-rahat fikirləşib seçmək və alışverişin axırına yaxın fikrini dəyişsə geri qoymaq imkanı olduğuna görə.

2. Siyahısı uzun olar və bunlar ətdən-coraba qədər dəyişər, o adam da əlli yerdə ayaq saxlayıb “qardaş sizdə qatıx Pal var?” demək istəməz, girib marketdən PalSüd qatıq və ya Empro qatıq alar. Sonra da keçər corab alar. Axtardığı hər şeyi orada tapmaq istəyər.

3. Daha çox çeşid axtarar, uşaq yeməyinin ancaq bir növünü satan yerə girmək istəməz (son dövrlər uşaq yeməkləri çox axtardığıma görə nümunə də təbii olaraq ordan gəldi).

4. Yolunun üstündə olar, ayaqüstü girər

5. Hər gün bazarlıq imkanı yoxdur, həftədə bir dəfə girər bütün həftəliyi alar çıxar. Amma, çörəyi həftəlik almaz!!! Həftəlik bütün ehtiyacını bir yerdən alar (əslində 2 və 3-cü maddələrin davamıdır).

6. Digər səbəblər........

Almalı marketlərdə bunların hansı təmin olunurdu? 1-ci maddədən başqa heç biri.

Ona görə də noldu? Almalıda çörəkdən başqa almağa heçnə yoxdur və Almalı marketlər iflas olurlar. Niyə hələ də tam bağlanmayıb başa düşmədim. İnşallah batmazlar, zəhmət çəkilib, investisiya qoyulub, insanlar oradan maaş alır, ailə saxlayırlar.

Digərlərimiz isə gərək azca da olsa dərs çıxaraq. Biz market işində deyilik, amma müştəriyə də gərək servisə gələndə həm maşının yağını dəyişmək, həm qapısının əziyini düzəltdirmək, həm də yuduzdurub-təmizlətmək imkanı verək. Ən balaca dərs bu idi mənim üçün.

Halva və Mollanın Yeri

Bugün Könül xanım halva yeyəndə, halvadan söhbət düşdü. Sonra da Molladan.

Sonra da ağlımıza gəldi bu ikisinin də mövqeləndirilməsi (positioning) pisdir.

Bu halva yaxşı şeydir, yeməli şeydir. Çox adam var ki, bunun yas yeməyi kimi bilinməsinə etiraz edir, çünki bu onun ürəyi istəyəndə halva yeməsinə mane olur. Molla da onun tayı. Hərçənd Mollaların durumu biraz daha fərqlidir, onlar halva kimi deyil, dili var, ağzı var, beyni var və o beyin işləyir.

Halvanın məsələsi belədir ki, çıxsa bir dənə yaxşı şirniyyat sektorundakı şirkət, bu halvanı qutulaşdırsa, genişləndirsə (extension), onun yerini yas məclislərindən götürüb birinci mərhlədə adi süfrələrə gətirsə, sonra da lap lazım olsa Türk mətbəxində olduğu kimi yeməkdən sonrakı şirniyyat kimi təqdim etsə işlər düzələr, həm pul qazanar, həm də əməllicə xeyirxah iş görmüş olar.

Mollaların məsələsi isə qəlizdir, gərək burda birinci başlayasan product management-dən. Mollaların özlərini əvvəlcə bir düzəldəsən (hamısı haqqında danışmıram səhvim varsa haqqlarını hala etsinlər), özlərinə gərək başa salasan ki “Molla” əslində alimdir, İslam bilgisi yüksəkdir, həyatını dinin əsasına görə yaşayır. Mollaları saf-çürük edəsən ki, bunları da qəbirstanlıqdan çıxarıb çay süfrəsi ətrafına gətirə biləsən. Yəni ki, elə edəsən ki, onlar da halva kimi yasa aid yox, həyatın özünə aid anlayışlar olsunlar. Tabutu nə etsən də, “ölümdən” ayıra bilməzsən, amma molla əminin dərin, maraqlı, faydalı söhbətlərini hökm deyil ki, yas mağarında dinləyəsən. Adam halvalı, şokaladlı, mürəbbəli çay süfrəsi arxasında da irşadla, nəsihətlə, Allahı anlatmaqla məşğul ola bilər və inanın mənə bu cəmiyyətimizin çox yaralarının düzəlməsinə köməkçi olar.

Bir dənə də rebranding halva və mollaya lazımdır!

Banklar aradan çıxsaydı, onlara da vaxt çatardı!

Toyota Əfsanəsinin Sonu

Sizcə başlığın axırına sual işarəsi qoymalı idim yoxsa yox?

Toyota illərdir biznes dünyasında az qala bütün sahələrdə nümunə kimi göstərilən şirkətlərdən və markalardan biri idi. Şirkət olaraq dünyada özünəməxsus idarəetmə və istehsal fəlsəfəsi ilə seçilirdisə (eyni zamanda marka yaratması), marka olaraq toyota çox təmiz və çox güclü mövqeyə sahib böyük bir əfsanə idi.

Markanın bütün dünyada “dözümlü, dayanıqlı, etibarlı” imici vardı, ikinci əl dəyəri ən yüksək olan marka idi (və ya ilk 3 markadan biri idi) və marka dəyəri də Interbrand-ın siyahısında avtomobil bazarında birinci idi. Daha doğrusu hazırda da birincidir. Ancaq, indi son 20 gündür bütün mediada onun bu gücü saxlaya bilməyəcəyindən bəhs edilir.

Səbəb isə artıq müştırilərin markaya qarşı olan inamının itməsi kimi göstərilir.

Yazılanları yəqin ki oxumusunuz ona görə də mən təkrar etməyəcəm və öz fikrimi bildirəcəm. Ancaq, başdan onu deyim ki media nə yazırsa yazın Amerikada yaşmayan birisinin durumu tam analiz etməsinin çətin olduğunu fikirləşirəm. Shared Folders hər halda ordakı vəziyyəti anlamağa kömək edər.

Mənim şəxsi fikrimcə necə olacaq? Tyson haqqında həmişə deyilir ki, James “Buster” Douglas-a məğlubiyyət onu göstərdi ki, Tysonu məğlub etmək olarmış və ondan sonra digər boksçuların üfüqlərinə Tyson yer almağa başladı.

Toyota, böyükdür, hörmətə laiqdir və doğurdan da etibarlı maşındır. Mən fikirləşirəm ki, Toyota bu vəziyyəti lehinə çevirəcək və məncə etibarlılıq adına əvvəlkindən də çox inam əldə edəcək. “Biz milyard dollarlar itirdik, ancaq müştərilərimizin başı dərdə girməməsi üçün əlimizdən gələni etdik” deyəcək. Ancaq, o Tyson kimi bir dəfə artıq yara aldı, bundan sonra yenə yırtıqlar olacaq və Toyota onları yamamağa çalışacaq.

Toyota mən onsuz da çoxdandır fikirləşirəm ki yerini VW Group-a verəcək. Toyota dizaynda rəqiblərin çox gerisindədir, xeyli gerisindədir. İçərisində istifadə olunan material keyfiyyətində və işçiliyində çox problemlər var. Hybrid texnologiyadan sonra isə çox böyük innovasiyaya imza atmayıb. Full electric maşınlarda Nissan, Hyundai, GM və hətta BYD daha çox üzdə görsənirlər.

Qısası, məncə Toyota yaxın 5 ildə yerini VW-yə verəcək, ancaq o həmişə ən böyüklərdən biri olacaq! Doğurdan da böyük şirkət, böyük kültür və böyük markadan bəhs edirik-TOYOTA!