Olmaz axı belə...

Biz avtomobilçilər Azərbaycanda statistika ilə əlaqəli problem olduğuna görə öz aramızda aylıq satış rəqəmlərini paylaşırdıq. Yəqin hamınız bilirsiniz ki, ağıllı-başlı dövlətlərdə bu onsuz da az qala hər yerdə tapılır və aylıq rəqəmlər açıqlanır. 


Nəysə. uzun müddətdir bir neçə distribyutru xaric tutsaq hamı bir-biri ilə bu "əməkdaşlığı" edirdi. Dünən çox dəyərli dostun Zakir Kərimzadə mənə deyib ki, Nissan və VW  rəqəmləri az qala iki dəfə azaldıb göndərir. 


Mən başa düşmürəm ki, bu onlara nə qazandırır. Niyə axı heç kimə inanmağa məcbur edirlər insanı...Öz-özümə iki gündür məntiqli səbəblər çıxarmağa çalışıram, amma hələ bir dənə də olsun məntiqli "məntiq" yoxdur.

Özümüzdə olmadığına görə...

Özümüzdə olmadığına görə Barcenolalı, Galatasaraylı, Fənərli və.s olmuşuq.

Özümüzdə olmadığına görə Almaniya, Türkiyə, Braziliya forması geyinib onlara azarkeşlik edirik.

Yenə əvvəllər azca da olsa nəsə var idi, indi o da olmadığına görə AKP-li və ya CHP-li oluruq yavaş-yavaş.

Adamın özündə nəyinsə olmamağı pis şeydir, qalırsan ona-buna baxa-baxa...

Toyota gibi adam mı, yoksa adam gibi Toyota mı?

Son dövrlərdə Toyota Türkiyənin “Toyota gibi adam” konsepsiyaları çoxumuzun diqqətini çəkib. Mənim əvvəlki TVC-lər çox da xoşuma gəlməsə də, konsept və sonunca TVC çox xoşuma gəldi. Bu rolikdən sonra Toyota markasına qarşı azca da olsa emosional hisslər yaranıb məndə. Daha doğrusu belə deyim, mən illərdir Toyotaya hörmət edirəm, Toyotanı tərifləyirəm, amma heç vaxt Toyotanı sevməmişəm, çünki Toyota illərdir ancaq “xarab olmayan robot” olub. Heç vaxt, marka ilə emosional bağ yaradan bir reklamlarını görməmişəm, bəlkə də var, amma mən görməmişəm. Bütün reklamları, maşının xarab olmamasına vurğu edir, maşının ekologiyaya zərər vurmamasına vurğu edir və.s Toyota illərdir, bizi evdən işə, işdən evə etibarlı şəkildə aparıb gətirən, xarab olmayan, xərcsiz maşın olub, bunu mən demirəm bunu Toyota Amerikanın CMO-su demişdi bir dəfə.

Mən çox araşdıra bilmədim ki, Toyotanın son dövrlərdə Türkiyədə vəziyyəti necədir, Amerikadakı kimi sürətlə aşağı gedir yoxsa normaldır, amma mən inanmıram ki, satış yaxşı olsun həmişəki kimi və Toyota Türkiyə başlasın “Toyota gibi adam” “yaratmağa”. Çox böyük ehtimal illərdir ortaya atdıqları tezləri çürüyür, satışda problemlər var və insanlar da artıq bilirlər ki, hazırda avtomobillərin dözümlülüyü baxımından Toyota ilə digərləri arasında həmişə dedikləri fərq yoxdur.

Yəni qısacası, mənə elə gəlir ki, əslində ortada “Toyota gibi adam” yox “Adam gibi Toyota” konsepti var.

Yazmalı Çox Şey Var

Əslində yazmalı çox şey var. Yazan olsa. Oxumalı da o qədər şey var ki, oxuyan lazım.

Blogda yenə də çox uzun ara verdim, yazmadım. Yazmaq üçün darıxdım. Heç vaxt düzgün yazılarım olmayıb. Nə axıcı olmayıb, nə də maarifləndirici.

Amma, yazıram, özüm üçün. Oxuyanlar da hər halda yenə özü üçün oxuyar.

Blogda dəyşiklik üçün kömək lazımdır, onu da həll etdikdən sonra çox aktiv şəkildə bunu davam etdirəcəm inşallah.

Sizə Pampers verəcəm!

Bizim Market bizim yolun üstündədir. Ona görə də demək olar hər gün yolumuz ordan keçir. Bugün HUGGIES həmin bu marketdə promo-aksiya keçirirdi. Yeni, Huggies Classic məhsullarını kiçik paketlərdə təxmini olaraq potensial müştərilərə təklif edirdilər. Mənim də səbətimdə Humana meyvə suyu olduğuna görə xanım mənə yaxınlaşdı və “Siz pampers istifadə edirsiniz?” dedi. Mən də, “Özümün yaşım keçib, amma oğlum üçün istifadə edirik” dedim.

Həmişəki kimi telefona zəng gəldi və mən başladım telefonda qışqıra-qışqıra danışmağa (yavaş danışmağı hələ də öyrənə bilməmişəm). Gedirdim ki, arxadan həmin qız çağırdı; “Axı mən sizə Pampers verəsiydim”. Dedim, “Axı satdığınız Huggies-dir, özünüz mənə niyə pampers təklif edirsiniz?”. O da mənə çatdırdı ki, hamı onusuz da Pampers deyir, nə fərqi var imiş ki?:)

Pampers Classic indi bizim balacanın üstündə yoxlama prosesindədir. Görək bəyənəcəyik mi? Amma, kaş Huggies heç olmasa bu qızlara bərk-bərk tapşıraydı ki, müştərilərə Pampers yox, Huggies uşaq bezi təklif etsinlər. Məncə tapşırıblar da, amma aksiyada iştirak edən xanım aradakı “fərqi” mənasız hesab edib.

PRADO: Toyota PRADO!

Mən almaram. Mən onu sürmək istəmirəm. Ama, mən ona böyük hörmətlə yanaşıram! Daha doğrusu ona yox, onun istehsalçısına, onun mühəndisinə, onun marketinqi ilə məşğul olanlara böyük hörmətim var.

Toyota Prado, Azərbaycan avtomobil bazarı kriz sonrasında dirçəlməyə başladığı ilk günlərdən etibarən bizim bazardadır, yəni 2003-cü ildən. Əlimdə 2006-cı ildən əvvələ dair məlumat yoxdur, amma son illərin göstəricilərinə əsaslansaq hər halda azərbaycan müstəqillik dövrünün ən uğurlu 10 avtomobili siyahısında mütləq onu göstərməli olarıq.

Bir neçə həftə əvvəl 40 yaşdan yuxarı 5-6 nəfərlə söhbətləşirdik. Arasında 3-ü Prado sürürdü, digər ikisi sizə sürməyi arzulayırdı. Səbəb isə sadədir; 1- Yumşaqdır 2- Səssizdir 3-Çox dözümlüdür!

Azərbaycanda satılan Pradoların təxminən 75%-i 2.7 motordur. Bunların böyük əksəriyyəti 2009-cu ildə kriz dövründə “su qiymətinə” satılan Pradolardandır. 2.7 motorun cəmi 167 at gücü var və 4 pilləli avtomat ötürücü ilə təmin olunub. Bu göstərici ilə Prado nəinki tək öz sinfində, həttta özündən bir alt və üst siniflərdə də ən sonuncudur. Sürənlərin dediyinə görə 2.7 uzun məsafədə və 120-dən yuxarı sürətlərdə çox yorucudur və hətta çox pis aerodinamikaya malikdir. 4.0-a bu aid deyil.

Mənim Toyota-ya hörmətimin səbəbi isə texniki faktorlar deyil, səbəb Toyota-nın insanların tələblərinə bu qədər uyğun avtomobil istehsal etməsidir. Səbəb, Toyota-nın bu boyda böyük maşınla 3 ildir ən çox satılan 3 maşından biri olma uğurunu əldə etməsidir. Səbəb P.Drucker-in dediyi “Müştəriyə özü-özünü satan məhsul” istehsal etməsidir!

Azərbaycanlı Marketoloqlar

Mən uzun müddətdir yazmağa ara verdiyim vaxtda nə fikir bildirirdim, nə də bildirilən fikirlərə reaksiya vermirdim. Çünki, yorulmuşdum əsassız ittiham və “böyük” fikirləri dinləməkdən.

Tənqid ediriksə bir işi, əvvəla o işin sahibinin əməyini, zəhmətini yerə vurmamalıyıq, ədəb-ərkan həmişə qorunmalıdır. Yəni, birinin işinə “zibil” deyə biləcək qədər zibil beyinli olmamalıyıq. Bunu qısa kəsdim.

Digər tərəfdən isə tənqid ediriksə maksimum reallığı öyrənib ondan sonra tənqid etməliyik. Mak.az-da bir nəfər təxmini mənası “Hyundai heç bilmir ki, onun internet səhifəsinə nə qədər adam girir” olan bir fikir yazmışdı. Hərçənd, məndən əvvəl Emin cavab yazıb, amma bu Eminin cavab yazdığı bir məsələdir. Eləcə də, həm Eminə, həm mənə, həm də başqalarına yazılası yəqin ki başqa cavablar var.

Yəni, ay əhli-marketinq vallah, billah mən başa düşümürəm son vaxtlar olunan tənqidləri. Ya həddindən artıq səthidir, ya həddindən artıq qərəzli, ya da həddindən artıq savadsız. Elə bilməyin ki, bunun içərisindən özümü çıxarmışam, xeyir içi mən qarışıq. Bütün tənqidlər haqqında demirəm təbii ki, ümumumiyyətlə ortaya çıxan reallıqdan danışıram.

Girin ya facebooka, ya mak.az-a, ya başqa bir yerə baxın yazılan şərhlərə..

Biri qalxıb deyir ki, “Azercell heç görəsən bilir ki, onun hədəf kütləsi kimdir?”. Axı, belə giriş olmaz, belə tənqid olmaz...Biri deyir ki “Genesis nə Mercedesdir nə BMW reklamı çox səhv və işə yaramayandır” deyirsən “Niyə?” verilən cavab Allah xətrinə bir dənə teoriyaya, bir dənə praktikaya və bir qram da reallığa əsaslanmır. Bir qalxıb deyir ki, “Genesis çox uğursuz oldu, satılmır” deyirsən “Qardaş hardan bilirsən” cavab olmur. Halbuki, Azərbaycanda Mercedes E klassdan sonra o sinifdə ən çox satılan maşın Genesisdir. Təxminən 80 E klass satılıb (ki bunun içində ola bilər ki, çox az işlənmiş Amerikankalar da var), 52 ədəd də Genesis, 5-ci Seria BMW isə cəmisi 35 dənə satılıb. Həəə, indi də mən əminəm ki, kimsə çıxıb deyəcək ki, hər şeyi satış cəhətdən fikirləşməyin.. Tamam, hər şeyi bu yöndən fikirləşmirik, amma bunun fikirləşməyin tək yolu budur. Bu arada satışa ən ögey baxan marketoloqlar da bizlərik.

Bilmirəm, ya hamımız özümüzü millətə “supermarketoloq” kimi göstərmək istəyirik, ya da sırf “yeşillik olsun” deyə tenqid edirik.

Mənim şəxsən özümə və HYUNDAI-ya gəldikdə; bugünə kimi mənim şəxsən özümün xatırladığım Aygün İslamzadənin, Emin Quluzadənin və Vüsal Qəmbərovun tənqidlərini eşidərək müsbət dəyişiklik etdiyimdir (başqaları da var mütləq, ağıllı tənqid edib, əsaslandıranlara təşəkkür edirəm. Aflatunun da internetlə bağlı təklif və tənqidlərini eşidirik.) Bunların nədən ibarət olduğunu yazmayım, amma çox sağolsunlar, minnətdaram ki, fikir veriblər, dərs çıxarmışam və nələrisə dəyişdirmişəm.

Dediyim odur ki, heç bir işi tənqid edəndə nə zəhməti yerə vurmayaq, nə real vəziyyətdən xəbəri olmadan iftira atmayaq, nə də hər hansı elmi və ya praktiki dayağı olmayan tənqid etməyək. Hər iş hamının xoşuna gələsi deyil, gəlmək məcburiyyətində də deyil. Əgər kiminsə xoşuna bir iş “prosta gəlmirsə”, heç gəlməsin.

Bir dənə məsələ yadımdan çıxmışdı, ey əhli-marketinq biz dünya-da yaşayırıq, burda isə zaman və məkan anlayışları var. Üstəlik bu zamanın özü uzun və qısa olur. Yəni ki, bu məkanda gördüyümüz bütün işləri uzun müddətli və qısa müddətli düşünmək kimi bir anlayışımız olmalıdır.

Aldı görək nə dedi....

AZAL Tərsinə Uçur

Uzun müddətdir yazmıram, amma yenə cuşa gəlmişəm. Başlayıram yazmağa. Hamı məni tənqid edir, mən də hamını. Allah axırını xeyir eləsin.

Bu dəfəki hədəf, məni axırıncı səfər şoka salan AZAL-dır. Mən əvvəllər İstanbula gedəndə AZAL-dan bilet almağa çalışırdım. Bunun iki səbəbi var idi; Birincisi odur ki, millətçilik damarım ağır basırdı, öz vətəndaşlarımız işləyir orada, səmada bizi təmsil edir AZAL, ikincisi isə AZAL-dakı xidmət THY-dən ucuz olmağına baxmayaraq heç də THY-dən geri qalmırdı.

Ən son iki uçuşumda isə şok oldum. İstanbula səfər mənə 200-ci ildə Naxçıvandan Bakıya uçuşumu xatırlatdı. Təyyara köhnə, kirli, yeməklər bərbad (acından ölürdüm, amma heç nə yemədim), təyyarədə mənasız filmlər yerləşdirilir və.s

Çox pis oldum! Bütün ölkələrin hava yolları şirkətləri inkişaf edir, bizimki tərsinə. Heçkimin minmək istəməyi Aeroflot da hətta çox böyük dəyişikliklər edib, artıq əvvəlki kimi adamın üstünə qışqırıb çay və ya kofe istədiyini soruşan olmur.

THY-dan isə heç bəhs etmirəm. Çünki adamlar möhtəşəm işlər görürlər.

AZAL belə getsə axırda heç özümüzünkülər də onunla uçmayacaq. Heç kim dala uçmaq istəmir!

Mən qorzuram ki, AZAL-ın texniki hissəsi də kabin kimi işləsin, əgər elədirsə Allah qorusun AZAL ilə uçanları!