Daxili müştəri, Xarici müştəri və "Üfürükdən Təyyarə"

Çoxdandır yazmıram. Nə vaxt var, nə məndə yazmaq qabiliyyəti, nə də yazası mövzu. Bəzi traininglərə bənzər, boş keçən saatlar kimi gəlir özümə yazdıqlarım. Ama, yazmasam da olmur. İstər istəməz həm özümüzün işlədiyimiz şirkətlər, həm yoldaşların-dostların, danışdıqları, həm gördüklərim adamı danışdırır.

İş adamlarının danışdıqları isə lap adamı dəli edir bəzən. Daha doğrusu danışdıqları yox, etdikləri. Marketing kitablarının çoxunda "Daxili müştəri", "Xarici müştəri" terminləri işlədilir. Hamınız bundan xəbərdarsınız. Həmişə də ifadə edilir ki, "Daxili müştəri məmnun olmasa, Xarici müştərilərin məmnunluğundan danışmaq çətindir". Deyilməsə də, mən deyirəm, siz bunu belə bilin. Hər şeyi elə başqası deyəsi deyil ki.

İş adamı özü öz malından razı deyil, özü öz bişirdiyi çörəkdən yemir, işçisi öz əli ilə hazırladığı meyvə suyunu içmir və sonra da durub müştəridən, satışdan, uğurdan, bir sözlə MARKETİNQ-dən dəm vurur. Keçmiş zamanlarda "Əgər Bir Şirkət.."adlı yazı yazmışdım. O yazıda da, əgər oxusanız görərsiniz ki, şirkət idarəetməsində əhəmiyyətli olan, ancaq çoxlarının "xırda şeylər" deyib üstündən keçdiyi bir-iki məsələyə toxunmuşdum. İndi yenə ona bənzər bir şəkildə məsələyə toxunmağın vaxtıdır.

Şirkət rəhbərlərinin hamısı (gərək biraz şişirdəm axı), eləbilirlər ki, işçilərin hamısı elə onların özləri qədər şirkətə can yandırır. Daha fikirləşmirlər ki, balam bu işçi axı bu şirkətdən mənim qədər qaznmır, axı bu işçi məndən narazıdır, axı bu işçini mən rahat təmin etmirəm, axı bu işçinin gözü qalır arxada. Fikirləşsələr şirkətləri 10 addım qabağa gedəcək, amma fikirləşmirlər. İnanın mən məətdəl qalıram bəzən. Bu qədər də olmaz axı. Traininglər olur. Şirkət rəhbəri guya ki, trainingdən dərs çıxarır. Çıxartdığı dərslər nə olur? İlk baxışda özünə sərf edən, ancaq əslində isə ona çox itkilərə başa gələn, özünə sərf edən şeylər. Məsələn, deylir ki, "işçinin hamısı şirkətin strategiyasını mənimsəməlidir və bunu özünə prinsip kimi qoymalıdır, bunu etmək üçün də işçilərə gözəl həftəsonu programaları hazırlaya bilərsiniz.....". Şirkət sahibi də gəlir, həftə sonu programının min dollar xərci olduğu üçün, orasını təxirə salır (heç bəlkə də dəftərinə orasını qeyd etmir ki, boş söhbətdi), kağıza da bir sürü kəlimə zir-zibili yazıb paylayır işçilərə ya da asdırır divarlara. "Üfürükdən Təyyarə".

Başda daxili və xarici müştərilərdən bəhs etmişdim. Bir balaca geri qayıdım təkrar. Daxili müştəri dediyimiz insanlar, şirkətin işçiləri, bu tipli şeylərdən məmnun olmur. O, gününü sayır, gün keçsin və ay tamam olsun, vəssalam. Onun vecinə də deyil ki, müştəri gəldi stəkanın kirli olduğunu görüb çıxıb getdi, cəhənnəmə getsin, gora getsin.

Hansı şirkət rəhbərini də dindirsən ağzından ilk çıxan söz "müştərilərimiz"di (Ay rəqabət hardasan, nolar bir biz tərəflərə də gəl, gəl bəlkə sən buraları biraz abıra salasan, yoxsa düzlən deyil). Yazı çox uzandı, bəlkə ikinci hissəsini də yazdım, maddələr halında.

Daxili müştəri, xarici müştəri və "Üfürükdən təyyarə"-nin mənası elə eyni şeydir, bizim yek Bakımızda....(Bu "yek" sözünə də reperlərimizin və başqalarının sayəsində az qala nifrət edirəm, ona görə işlətdim, yoxsa sevdiyimidən deyil).