Eurax
Marketing Dəftəri Azərbaycan Dilində Yazılan İlk Marketinq Bloqudur!

May 25, 2007

İt olsalar...

Bu yazının müellifi Alev Alatlı, iqtisadiyyat üzre bakalavr derecesini OTDÜ-de aldıqdan sonra, ABŞ-da felsefi elmler üzre magistr derecesi alıb. Yene, ABŞ-da sosyologiya araşdırmalaı ile meşğul olub. Roman yazarı olmaqla beraber, araşdırmacı yazardır. Türkiyede menim fikir ve düşüncelerine en çox deyer verdiyim, yazdıqlarını düşünerek yazan, dediklerini bilerek deyen çox beyendiyim bir yazardır. ‘HAYIR’ Diyebilmeli İnsan adlı kitabından tercümedir, aşağıdakı yazı.

“Oksana, ağlı kesenden gözelliyinin onu kasıblıqdan nece olur olsun qurtara bileceyini fikirleşen bir uşaq idi” deyirdi anası, “Divarlar dağıldıqdan sonra Ukraniyada kendlerde heyat şeraiti çox ağırlaşdı. Qesebeler onsuz da pis veziyyetde idi, insanlar ellerine keçen her şeyden nelerise qoparırdılar. Aileler dağıldı. Demokratiya genclere özgürlük getirdi, ancaq iş getirmedi. Olan işlere de kişiler el atdi.
Qızlar “Pretty Woman” kimi qerb filmlerine baxıb, onları kasıblıqdan qurtaracaq varlı kişiler axtarmağa başladılar, arxalarına düşdüler.

"Oksana da, altı ay evvel, az tirajlı bir qezetde Hayfada bir gece kulubunun danscı qız axtardığını oxuyub. Ukraniyada bir şey olası deyil. İsrail varlı ölkedir. Qız da iyirmi bir yaşında. Bir gece bize xeber vermemiş çıxıb getdi. Bir hefte sonra Hayfadan bize zeng vurdu, işe başladığını dedi. Kefinin yaxşı olduğu hiss olunurdu. Her şeyin yaxşı olduğunu dedi. Bir de xeber ala bilmedik. Aradan xeyli vaxt keçdikden sonra öyrendik ki, Oksana fahişexanadadır. Gece kulubunun sahibi Oksana ve onunla birlikde geden qızı, Olganı, oraya aparıb. Gözlerinin qabağında ikisinin de pasportunu cırıb. “Siz menim malımsınız” deyib. “Doqquz min dolar borcunuz var mene” deyib. ”Borcunuzu ödeyene qeder men harda isdesem orda da işlederem sizi. Qaçamağa çalışsanız polis sizi tutacaq. İbrani dilini bilmirsiniz, pasportunuz da yoxdur. Sizi ölkeden çıxardarlar, amma men sizi harda olsanız tapıb geri getirerem.” deyib.

İsrailde fahişelik qadağan deyil, köleliyi qadağan eden qanunları da yoxdur, amma fahişexana işletmek qadağandır. Halbu ki, yarım milyon “qonaq qadını” var. Teleb çox yüksekdi. Son üç ilde Ukraniya min beş yüzden çox Rus ve Ukrayn qadını ölkeden çıxarıb.

“Qızım kimi on minlerle qadın var” deye davam etdi Oksananın anası Pritulak. “İstanbulda da var. Keçen il İstanbulda fahişelik etmek istemeyen iki Ukrayn qadını balkondan atıb öldürdüler. Otaqdakı altı Rus da bunları seyr elemişdi. Yene, keçen Oktyabr ayında Serbiyada bedenini satmaq istemeyen bir Ukrayn qadının hamının gözü qabağında başını kesdiler. Şahidlik edenleri öldürdüklerine göre, heç kim danışmır. Heç kim danışmır. Oksananı ölene qeder döyübler. Tecavüz edibler. Düz üç ay, her müşteriye on beş sente onu satıblar. Sonra bir gün, polis fahişexanaya basqın edib, oradakı qadınları Neve Tirtsa qadın hepsxanasına basıblar. Bir neçe gün sonra Olga geldi. Kişinyevdan bize zeng eledi. Amma, Oksanadan xeber yoxdu. Belke de öldürübler.”

Beynelxalq qadın bazarı yeni ortaya çıxmayıb. Evveller bu bazarın esas malları Nigeriyalı ve Asiyalı qadınlar idi. Sovetlerin çöküşünden sonra ortaya çıxan iqtisadi ümidsizlik, mütexessislerin “komunizmin dağılmasından sonra ortaya çıxan en karlı sektor” dedikleri fuhuş sektorunu böyütdü. Fuhuş sektorunun illik dövriyesinin 7 milyard dolar olduğunu texmin edilir.
Tekce İsrailde deyil, dünyanın her yerinde seks köleliyi dünyanın en süretli böyüyen sektorudur. Satıcılar, polisler, yardım teşkilatları, hamısı eyni şeyi deyir: indi sektorun en çex sevilen malları Rus ve Ukraniya qadınlarıdır.

Ukraniya Daxili İşler Nazirliyinin melumatına göre son on ilde xarice çıxan otuz yaşdan aşağı qadın sayısı dört yüz minden çoxdur. Moskvadakı Tayland sefirliyine günde minden çox viza müracieti olur. Qaçaq işlediklerine göre sayılarını tam olaraq demek mümkün deyil, ama BMT-nin texminlerine göre bu qadınların sayısı dört milyondan çoxdur. Qerbi Avropanın “illik telebi” texminen beşyüz min qadındır.

Moskva ve Kiev, şerqde Yaponiya ve Tayland, qerbde Adriatik denizi ve sonrasını ehate eden şebekenin iki merkezidir. Yolların kontrolu Liyubertsi mafiyasındadır, tehlükesizliyi, logistika xidmetini, beynelxalq fahişexana sahibleri ile elaqeleri onlar temin edir.

Rusiya Federasiyasının da veziyyeti yaxşı deyil. Çünkü, bir terefden ehali artımı menfiye düşüb, diger terefden beynelxalq mafiya hamile qadınların birini 15 min dolarla Amerikan fahişe mafiyasına satır. Special Delivery agentliyinin tekce keçen il (2005) doqquz hamile qadın apardığı deqiqdir. Diger terefden, Amerikan Daxili İşler Nazirliyi (State Department), Rusiya kimi ölkelerde fahişeliyin qadınlara cazibedar gelmesinin sebebini “iqtisadi serbestlik ve kişilerin hakimiyetinden qaçmaq” olaraq izah edir. State Department Avqust 2000-ci ilde siyaset inkişafı forumu keçirir. Forum, fuhuşun qanunileşdirilmesini ve fahişeliyin “seks işi” olaraq tekrar terif edilmesini teklif edib. Belece, exlaqi hökümler, dövletin “sahesinden” çıxarılaraq, serbest bazar iqtisadiyatı esaslarına dayanaraq, “seks işçilerine olan telebe göre, serbest seyahet hüququ tanınması mümkün olacaq, migrasiya qanunlarının bu xidmetin ölkelerarası fealiyetini asanlaşdıracaq şekilde tekrar tenzimlenmesi müzakire oluna bilecek”. Saratov, St. Peterburq ve Kaliningrad oblast merlerinin fahişeliyi qanunileşdirmesi teklifinin altında eslinde American State Department-in teklifi var imiş. Saratova merinin bunun qanunileşdirilmesinden gözlediyi vergi geliri döryüz min dolardan çoxdur.

The Angel Coalition, Şerqi avropa ve Post Sovet ölkelerinde fahişeliyin qarşısının alınması üçün qurulan yarı resmi bir teşkilatdır. “Fahişeliyin qanunileşdirilmesi bir ölkeni mehv eder” deye bağırırlar. “Rus qadınları kifayet qeder qesb olunublar. Dünyanın fahişeleri olmaq onları alçaldır”.

"Heyatımı elimden alan adamın cezalandırılacağına inanmıram” deyende gözel gözlerinden yaşlar tökülür Oksananın: “Menim günahım axmaq olmaqdır. Men sadelöv bir kend qızı idim. Amma, qadın alveri deyilen bir sektor ola biler? Doğurdan da bu ola biler mi?”. Neve Tritsa qadınlar hepisxanasının palçıqlı balkonunda oturan qadınları gösterib: “ Bezen burada oturub başıma gelenleri fikirleşirem, yene de inanmıram. Amma, görürsünüz ki menim kimi minlerce qadın var burada”

İblis! Bir terefden böyük hezz veren, mede bulandıran iyrenc şeytan. Ele bir şeydir ki, heç bir qüvve onu elinizle ezmeye zorlaya bilmez sizi! Ağaçla öldürmek isteseniz, bu defe de pisliyi elektrik axımı kimi çubuqdan keçer, gelib sizin bedeninize yerleşer..

İsrailde, Singapurda, Erzurumda ya da Romada süründürülen “Nataşa”lar, kişilerin vazkeçilmeyen hezzlerinin şahidleridir. Bu qeder nifret, neyin bahasına olursa olsun susdurulmaları buna göredir yeqin ki.


“İt” olsalar...

Meqale 2006-cı ilde yayınlanıb. Vaxtım olmadığına göre mövzu ile elaqeli yeni reqemleri ve başqa melumatları çatdıra bilmirem. Amma, esas olan menadırsa, onu bu yazıda tapa bilersiniz.

May 14, 2007

Müşteri Memnuniyeti nağıldır, NAĞIL!

Bir şirketin missiyasını oxuyursan, az qalır gözlerinden yaş axa. Ya da, sevinirsen, "Bax gör ne qeder müşteriye ehemiyyet veren şirketdir" deyirsen. Sonra, Allahın verdiyi günlerden birinde o şirkete ayağın düşür, bir mal alırsan veya bir xidmetinden istifade edirsen. "Qaldım mat meetdel" bax bele yerde deyirsen.
Ne müşteri memnuniyeti, ne memnun müşteri, ne xidmet....PUL!!!

Demek olar ki, bütün Marketing mütexessislerinin üzerinde möhkem möhkem durduqları bir anlayış var; MÜŞTERİ.
Demek olar ki, bütün şirketlerin missiyasında bir anlayış hakimdir; MÜŞTERİ MEMNUNİYETİ.
Sehvdirse, düzeldin sehvimi? Müşteri memnuniyeti deyilen anlayış Azerbaycanda sözden bir qarış da, o terefe keçmir. Eger varsa iddia eden şirket ki, "Yox, bizim üçün heqiqeten de müşterileri memnun etmek çox mühimdir ve hetta biz bezi hallarda sırf müşterini pis veziyyetde qoymamaq üçün kardan da vaz keçirik" çıxsın desin. Eger heqiqeten de varsa bu Azerbaycanda, sevincimin heddi hüdudu olmaz.

Yazının axırını nece qurtaracağımı bilmediyime göre nece başladığımı da bilmirem. Ona göre bilmirem ki, yuxarıda dediklerim reallıqdır. Düşünün ki, avtomobil şirketinin yolda qalan müşterisine göstereceyi 24 saat xidmeti yoxdur. 24 saadı qoy bir kenara heç 16 saat da yoxdur. Tesevvür edin ki, bu yayın günü istirahetden qayıdırsınız ve serinde gelmek üçün axşam terefi çıxmısınız yola. Yolda, avtomobil xarab oldu. Bu avtomobilin beyni yoxdu fikirleşsin ki, aileni uşağı yolda qoymaq olmaz. Amma, her hansı bir markanın arxasında duran şirketin ağlı ve beyni olmalıdır ki, bunu fiklirleşsin. Fikirleşmir? Fikirleşir.Bes niye bu xidmeti başlatmır? Çünkü, onun üçün ayrıca bir neçe nefere maaş ödemelidir, elave xerc çekmelidir. Yeni? Yeni, şirketin heç vecine de deyil, gece yolda qalan 2 yaşlı körpe uşaq. İndi deyeceksiniz ki, "sehranın ortasında qalmır ki, çeksin bir yere gecelesin orda". Birincisi sehranın ortasında qalır, ikincisi de niye qalmalıdır axı? Sözüm, bütün avtomobil distribyutorlarınadır. Eşitsinler!!!
Reqabetsizlikden en çox zerer çeken müşteri, en çox qazanan ise şirketlerdir.

Yol neqliyyatından behs edim. Avtobusa minib düşmeli olduğum dayanacaqda düşene qeder bütün eseblerim korlanır. Niye? Çünkü, kobud, exlaqsız ve bezen terbiyesiz sürücüler insanın bütün sinirleri ile oynayırlar. Hamısı beledir? Yox. Elbetde ki, deyil. Aralarında çox medeni, sakit ve insanlarla düzgün reftar edenleri de çoxdur. Bes yaxşı bu özel neqliyyat sisteminin sahibleri bele hallardan xeberdar deyil? Xeberdardır elbette. Amma, onun ne vecine hansısa qoca nenenin rahatlığı, hansısa bir müşterinin haqqı-hüququ. Pul gelsin, PUL!

Azercell, bütün bazarı alıb eline. Bakcell, texniki imkanlarının mehdud olmasına göre Azercelle reqabet apara bilmir. Qiymetleri iki defe endirmesine reğmen, yene de reqabet apara bilmir. NAR Mobile haqqında heç danışmağa da ehtiyac yoxdu. Yene reqabetsizlik ve yene ezilen müşteri. Azercell, qiymetleri qaldırıb qoyub göyün bir qatına. Keçmiş bazar mentiqi; müşteri tüklü qazdır, yol yola bildiyin qeder.

Hazırda Azerbaycanda bir çox şirketde bele bir anlayış hakimdir; reqabet olmadığına göre, müşteriler onsuz da alacaqlar. Eger, bu istehlakçılar onsuz da alacaqlarsa, onda neye lazımdır elave xerc çekib yenilikler elemek. Ne qeder ki, müşteri sen onu elinle itelesen de gelir, sat sata bildiyin qeder. Ne vaxt, müşteri başlayara başqa şeyler de teleb etmeye, onda biz de başlayarıq yavaş-yavaş onların nazı ile oynamağa. Amma, helelik lazım deyil.

Şirket idareçilerinin veya sahiblerinin anlamadığı bir şey var ki, qızı ne qeder çox isteyen olsa bir o qeder almaq çetinleşir, qızın ailesi elli şert qoyur, özü de min dene.

May 9, 2007

Aşağıdan Baxanda Yuxarıda Gördüyüm Bloglar

Menim bu blogda yazılar yazmağa başladığım hele bir il de olmayıb. Tezeyem hele. Yazılarıma baxan kimi de bilinir. Ancaq, inanıram ki, bir gün çox insanın fikirlerini paylaşa bileceyi bir blog olacaq. Bu yazının meqsedi özüm deyil başqaları haqqında yazmaqdı.

Selim Tuncer xeber sehifesi kimi, hergün baxdığım bir blogdur. Demek olar ki, oxumadığım yazısı qalmayıb. Meslehet edeceyim ilk bloglardan biridir. Yazı profili de çox deyişkendir. Yazılar sıx aralıqlarla yenilenir. Teoriya ile tecrübenin yan yana olduğu bir blogdur. Bundan sonra da her gün oxumağa çalışacam bu blogu. Sizin de çox faydalana bileceyinize inanıram. Girin baxın!

İsmail Kaya hocam. Özüne çox böyük hörmetim var. İndiye qeder ders aldığım en deyerli hocalardan biridir. Tekce marketing deyil, bütün mövzularda fikir ve düşünceleri menim üçün çox deyerlidir. Blogundakı yazılar iki defe oxunmağı teleb edir bezen, çünkü sade cümlelerle mürekkeb menaların ifadesi çox olur yazılarında. Hocamın, özünü tez-tez göre bilmirem, bundan sonra da lap gec gec görecem. Ancaq, yazılarının hamısını oxuyuram. Yazıları heftede bir defe yayınlanır. Men Marketingi İsmail hocam qeder seven ikinci bir insan görmemişem. Yazdığı yazılarda da bunu göreceksiniz. "Müşteri en büyük patrondur" sözünün sahibidir. Ele indi girib baxa bilersiniz!

Bülent Akgül de yeni başlayanlardandır. Ancaq, Bülent artıq bloglar arasında çox süretle üst mertebelere qalxır. Yazılarının hamısını oxumuşam. Her gün girib baxdığım ve yeni yazılarını gözlediyim yazarlardan biridir. Yazıları, esasen çox uzun ve geniş olur. Yazdığı mövzunun her "herfi"ni çatdırmaq isteyir. Xüsusen de "LAFIM KOBİLERE" kategoriyasındakı yazılarını oxumağınız meslehetlidir. Bülenetin menim yazılarıma şerhlerini de yeqin ki oxumusunuz. O, da tecrübe ile teoriyanı yan yana getirenlerdendir. Her mövzunun derinliklerine girmek isteyirsinizse Bülentin blogunu izleyin. Baxın görün nece sade, ancaq derin bir blogdur!

Zeynep Özata da akademik karyerasına davam edenlerdendir. Yazıları geniş ve daha çox teoriyaya dayalı olur. Öyredicidir. Tez-tez yazılar yayınlamır. Yeqin ki, vaxt çatışmazlığına göre. Marketingle maraqlanan her bir şexsin faydalana bileceyi çox yazı ve melumatlar var. Zeynep xanımı oxuyun ki, geleceyin böyük professorunun düşüncelerini indiden öyrenesiniz.

Yuxarıda adlarını çekdiyim bloglar bütün yazılarını oxuduğum ve çox beyendiyim bloglardır. Yazının adından da melumdur; Aşağıdan Baxanda Yuxarına Gördüyüm Bloglar.

May 8, 2007

Dayını Yoldan Çıxaran Qız

Bu yazdığım olmuş hadisedir.
Hyundai Azerbaycandan Tucson alan bir dayı 4-5 ay sonra gelib Tucsonu geri qaytarmaq isteyib. Daha doğrusu deyişdirmek isteyib. Ne qeder çalışıblar sebebini öyrensinler, ama bir müddet alınmayıb. Dayı demirmiş, niye deyişdirmek istediyini. Dayı, kök, böyük adam olub. Tucsonu verib Santa Fe almaq isteyirmiş.
Neyse..Axır ki, dayı niye bele tecili deyişdirmek istediyini deyib. Sen deme dayı Tucsonla qırmızı işıqda dayanıbmış. Yanında saxlayan avtomobilin sürücüsü de qız imiş. Qız dayıya biraz baxıb, sonra "Dayı bu maşın sene heç yaraşmır, sen biraz böyük maşın al" deyib. Dayıya da bu söz emelli başlı tesir edib. dayı ele seherisi gün gelib avtomobilini deyişmeye.

Evveller de bu blogda xoşlanmaqla satmaq arasında bir elaqe olduğunu Robert Cialdiniye esaslanaraq yazmışdım, eger xatırlayırsınızsa. İnsan xoşladığı, sevdiyi insanların tesirine tez düşür veya onlardan daha çox tesirlenir. Bir restorana geden kişi, sırf qarson qızın gözelliyine göre daha bahalı bir yemek sifariş ede biler. Bu normaldır. Bir kişi satıcı qızın "Bu avtomobil size çox gözel yaraşdı" demesi ile, qerarını teszleşdire biler. Bir qadın satıcı oğlanın onun parfumunu beyenmesini demesi ile, başqa bir parfumu ona sata biler. Bir müşteri yanında duran başqa bir müşterinin teklifi veya terifi ile eyni maldan satın ala biler. bütün bunlar normaldır. Men şexsen özüm haqqımda deyim; özümüne çox beyenerek aldığım bir köyneyi çox sevdiyim bacım beyenmese veya çox beyenmese o köynek tamam gözümden düşer. Bütün dünya beyense de, gözümden düşür.

Mesajı veren ve mesajı alanın şexsiyyeti, kimliyi çox ehemiyyetlidir. Bir sözü menim demeyimle başqasının demesi arasında tesir baxımından xeyli ferq ola biler. Bu yazını çox uzatmayacam. (Helelik!!!!)Amma, gelecekde tekrar yazacam bunun haqqında.
Xoşlanma, beyenme, sevmenin tesirlerinin hansı ölçüde olduğuna dair araşdırmalar da var. Ancaq, menim elimde hazırda yoxdur. Tapsam,yazacam burada.

Tesevvür edin ki, müşteri gelir sizin dükanınıza ve üstü-başı kir bir nefer oğlan onu qarşılayır....