Marka nedir?

Azerbaycan Dilinde Marka nedir? Buna deqiq cavab vermek üçün Azerbaycan Respublikası qanunlarına baxmaq lazımdır. Qanunlarda Markanın ne olduğu deqiq olaraq bildirilmelidir ki, sonralar iki Azerbaycan markası (veya Azerbaycanda fealiyyet gösteren iki marka) mehkemelik olanda aralarında kimin haqlı kimin haqsız olduğuna qerar verile bilinsin.
Marka iki baxımdan ele alına biler;
1- Ticari ve hüqüqi baxımdan
2- Müşteri ve Bazar baxımından

Ticari ve hüqüqi baxımdan Kimin dodaqları daha qeşengdi-Lopezin yoxsa Jolienin? yazısında da yazdığım kimi, her hansı bir şexsin istediyi adda, renkde, simvolda her hansı bir firmanı qeydiyyatdan keçirmesi ona aid marka elde etmesi demekdir. Qarışıq oldu deysen biraz. Marka herhansı bir ad, renk, simvol, ses ve.s’nin reqiblerinden ayrılmaq meqsedi ile satıcı veya satıcı qruplarının istifade etdikleri bir anlayışdır veya bir kombinasiyadır. Nokia’nin yazılış şekli, Connecting People deyilende seslendirdiyi musiqisi, logosu ve.s hamısı NOKİA markasına aiddir ve başqa heçbir marka bunu istifade ede bilmez. Mercedesin simvolunu bilirsiniz. Bu, işareti başqa herhansı bir Marka istifade ede bilmez. Apple’ın bir terefi dişlenmiş bu almasını başqa heç bir firma istifade ede bilmez. Yeqin aydın oldu tam olaraq. Bütün bunlar hamısı ticari baxımdan markanın ne olduğunu göstermek üçün idi.

Müşteri Gözünde Marka!


Esas mesele senin reng, simvol, ses, qutu ve.s ile insanlara teqdim etdiyin mal veya xidmetlerinin müşteri gözündeki yeridir. BMW sizin üçün ne ifade edir? Mence prestij, özünü ifade, sürüş lezzeti, sportif sürüş bunlardan en esaslarıdır. Eger BMW sadece üç herfin birleşmesi olaraq herhansı bir avtomobil adı ifade etmiş olsaydı, onda BMW marka olmazdı. Ancaq, indi BMW çox güclü markadır. Ye’ni, eğer ad müşteri üçün herhansı bir mena ifade edirse ve müşteri bu adla başqa herhansı bir hiss, heyecan, mena arasında bir bağlantı qura bilirse demeli bu herfler birleşmesi bir markadır, söz deyil. Bu biraz şöhrete benzeyir. İlham Eliyev deyende ağlınıza kim gelir? Bir başa Azerbaycan Respublikasının Prezidenti. Uzun boylu, bığlı kişi gelmir herhalda!!!



Bir de unutmayaq ki markalar ancaq prestijli mallar veya adlar deyil. Demek olar ki, olduğu sektorda insanların tanıdıqları, e’tibar etdikleri, satın aldıqları mallar hamısı marka ola biler. Viagra, Tide, Hugo, Azercell, Mercedes, Nike, Angelina Jolie, Azerbaijan Airlines, McDonald’s, Harward,BDU ve.s hamısı markadır. Aralarında güclü veya zeiflerin hansıları olduğu sonrakı dövrlerin yazısıdır. Esas olan odur ki, bunlar markadır. Herhansı bir markanın adı gelende hökmen hamının ağlına müsbet fikirler gelecek deye de bir şert yoxdur. Meselen men Türkiyede yaşayıram Avea nömre istifade edirem. Buraya geldiyim vaxtdan hem Turkcell, hem de Telsim istifade etmişem. Telsim deyende menim (ve menim kimi milyondan çox insanın) ağlıma “müşterini aldadan marka” gelir. Niye? Çünki, hem meni hem de menden evvel bir çox müşterisini aldadıb. Vodafone Telsimi satın alıb. İndi esas hell etmeye çalışdığı imic problemidir. Vodafone Telsimin “yalançı” imicini deyişdirmelidir.


Firmanın qeydiyyatdan keçirilmiş adı, simvolu, rengi ve.s ola biler. Adın heqiqi menada marka ola bilmesi üçün müşetirinin gözünde özünemexsus yeri olmalıdır. Bu o demek deyil ki, bütün insanlar Mercedesin dünyanın en yaxşı avtomobili olduğuna inanmalıdır veya Azerbaycanda herkes Azercellin daha yüksek seviyyeli xidmet veren bir mobil operator olduğunu qebul etmelidir. Esas olan odur ki, Azercell hamının tanıdığı bir operatordur ve reqibinden herhansı yönüyle ferqlenir. Bakcell daha ucuz xidmet gösterir ve insanların bir çoxu da Bakcell istifade edir.

Marka ne vaxt mehv olur?

Müşterinin e’tibarını itirende ve ondan gözlediyini vermeyende! Bu sualın geniş menalı cavabı budur. Tebii ki, legal prosedurlar, finansal bezi krizler, bezi ciddi idareetme sehvleri markanın mehvine sebeb ola biler, ancaq esasen mehve sebeb müşterilerin her hansı bir markaya etibarlarını itirmeleri ve o markadan imtina etmeleridir. Enron saxtakarlıq etti, hüquqi yollarla mehv edildi. Ama, eslinde bunun da kökünde insanların etibarını itirmeleri esas sebebdir. Samsung markalı avtomobili men Qazaxstanda görmüşdüm. Görende gülmeyim geldi. Kobud desek “Samsung hara avtomobil hara???”. Bu ciddi bir sehvdir. Samsungun avtomobil istehsal etmesinin sebebi ise CEOsunun (Chief Executive Officer) avtomobil istehsal etme xeyalıdır. (CEOların uğursuzluqlarından behs ederken onların öz şexsi maraqlarına qapılmalarından behs olunur ki, Samsung bunu yaşayıb)Hazırda Samsung diger elektronik mallarda çox uğurludur. Ancaq, Samsung avtomobil yoxdur artıq!


VW Phaeton VW Groupun lüks segment üçün istehsal etdiyi modeldir. Hem dizaynı, hem texniki göstericileri ile çox gözel avtomobildir. Düzdür, reqiblerine göre bezi xüsüsiyyetlerinde geri qala biler, ancaq qiymetine göre çox münasibdir ve pul vermeye deyer. Ancaq, özünün satışlarını bir terefe qoyun, diger VW modellerinin satışlarına da menfi tesir gösterdi. VW Amerika marketing direktoru “Phaeton insanların beynini çox qarışdırdı” demişdi. Niye? Çünki VW deyende hamının ağlına “xalq avtomobili” gelir. Orta tebeqenin avtomobili. Prestij alan adam Mercedes, Audi, BMW, Lexus, Acura ve.s alır. Düzdür, Phaeton hele de istehsal olunur ve bu il de yenilenerek qrşımıza çıxacaq. Amma, prestij avtomobillerin reqibi ola bilmeyecek. O yene de VW seven adamlar terefinden Passatın böyük qardaşı olaraq alınacaq! Bu da gözel olmayan bir strategiya nümunesi. Sebebelerine sonrakı yazılarımızda baxacağıq inşallah!