Biri Var İmiş Biri Yox İmiş...

Prof.Dr.İsmail KAYA
Aşağıdakı yazının müellifi İstanbul Universitetinde Marketing kafedrasının aparıcı professorlarından biridir. Müşterilerin "Patron" olduğunu müdafie eden ve "Müşteri Bilimi" anlayışını ortaya atan insandır. Menim müellimimdir ve Marketingi sevmeyime sebeb olan insandır. İsmail KAYAnın yazılarını Türkce oxumaq üçün PazarOlaya baxın!


Bu başlığı oxuyan hamı arxasınca bir hekayenin geleceyini başa düşer. Düz bildiniz. Bu hefte nağıl (!) danışacağıq.

Biri var imiş biri yox imiş, atasından qalan, ustasından öyrendiyi peşesi ile güler üzlü bir dayı var imiş. Bu dayının balaca dükanı vaxt ötdükce böyümeye başlayıb. Evvel uşaqlar, dalınca da qohum övlad sayesinde hem işi böyüdüb, hem de işçilerinin sayısını. Yavaş-yavaş dayının firması camaat arasında meşhurlaşıb. Hele yekelib başlara baş qoşmasa da, firmadakılar çalışdıqca daha çox istehsal edibler, istehsal etdikce daha çox satıblar. Satdıqca böyüyübler, böyüdükce satıblar.

Dah çox satmaq üçün satışcılar götürübler işe, gruplar düzeldibler. Bir vaxt gelib marketing düşüb milletin diline. Amma, bu dayının hele bu marketing deyilen şeyden xeberi yox imiş. Marketing fikirlerini qohum övlatdan, ordan-burdan eşidirmiş. Dayının ağlına batan fikirleri de heyata keçirirmişler.

Günler günlerin arxasınca. Bir gün dayı baxıb ki, satışcıların işleri yaxşı getmir. Satış gruplarına kömek elemesi üçün marketing mütexessisleri götürüb işe dayı. Bunlar bazarı, bazardaki fürsetleri, satış/dağıtım kanallarını incelemek, potansiyal müşterilerin neyi xoşladığını, nelerin onlara tesir etdiyini öyrenmek üçün elleşib-vuruşurmuş. Araşdırma, reklam, teşviq, logistika ve benzer xidmetler üçün başqa firmalarla razılaşıb bu mütexessisler. Marketing mütexessisleri müşteri yığmaq, celb elemek ve mal satmaq üçün lazımlı işleri görürmüşler, strategiyalar ve sistemler hazırlayırmışlar. Ferqli xidmetler, reklam, teşviq, web seyfesi, sponsorluq, sergiler, yardım kampaniyaları ve.s ile birlikde firma qened açıb. Amma, hele de Marketinge satışın kömekçisi kimi baxırmışlar ve Satışla marketing şöbeleri arasında heçbir problem yox imiş.

Ne vaxt ki, firma böyüyüb bütün ölkede meşhurlaşıb, hetta başqa ölkelerde de sesi küyü çıxmağa başlayıb, o vaxt dayı ve diger idareçiler Marketingin 4P-den (Product, Price, Place, Promotion) ibaret olmadığını başa düşübler. Bölümlendirme (Segmentation), hedef bazar (Target market), yerleşdirme (Positioning) ve.s kimi mövzular müzakire olunmağa başlayıb. Bu ixtisaslardan başı çıxan insanlar işe götürülüb. Bunların da fealiyyeti ile, Marketing firma içerisinde serbest oyunçu olmağa başlayıb. Satışcılar buna dözmeyib ve firma içinde Satışla Marketing arasında inciklik, reqabet, dava-qırğın başlayıb ki, gel göresen.
Umumi büdeceden kime ne qeder pay ayrılacaq, şirkete Marketingçi mi, yoxsa Satışcı mı götürülecek, Marketingçiler mi Satışcılara tabe olacaq, yoxsa Satışcılar mı Marketingçilere ve.s mövzular firmanı qatıb bir birine. İki gurp arasındaki bacarıq, anlayış ve stil ferqleri heç cür hell oluna bilmeyib.

Aylar ötüb iller keçib, Marketingçiler özlerini firmada herşeyden üsütün ve en ehemiyyetli hesab elemeye başlayıblar. Starategiya planlaması, istehsal, finans ve.s şöbeleri ile daha sıx elaqeler qurmağa başlayıblar, hetta başqa qurumlarla da elaqeleri möhkemlendiribler. Bir terefden de marka menecerleri ve Marka sevdası çıxıb ortaya. Gettikce, marketingçilerin mövqeyi firmada satışcılara ve fianasçılara nezeren çox yükselib.

Yavaş-yavaş marketingçiler firmada herşeye qarışmağa başlayıblar. Firmanı evvelce Marketingin selahiyyetine, ardından da müşterinin idaresine keçirmeyi qarşılarına meqsed qoyublar ve “bunu da en yaxşı biz ede bilerik” deyibler.

Marketingçiler açıqca ortaya çıxıb deyibler ki, “Firma müşteriler üçündür; en böyük şef müşteridir ve müşterilerle elaqele qurmaq, onlarla işlemek bizim işimizdi; firmanın bütün idaresi bizim elimizdedir; biz de daxil olmaqla hamımız bundan sonra müşterilerin xidmetçileriyik.”
Bax ele burda nağıl bitib!
Bunlara nağıl kimi baxan menecerlerin/firmaların/ölkelerin gelecek nesillere danışacaq fexr edesi xatireleri olmayacaq deyib dayı!