Mən Yazıram, Kimin Etirazı Varsa buyursun....

O, qədər incəliklər araşdırılır ki, indi müştərilər haqqında, insan oxuduqca birtəhər hisslər keçirir. Mən də müştəriyəm, axı məni niyə bu qədər tanımalıdır ki, şirkətlər. Məsələn, niyə vaxtilə Colgate bilməliydi ki, insanlar diş fırçasının uzunluğu nə qədərdirsə, o qədər də üsütünə pasta qoyur. Onu bilirdi və millətə uzunluğu bir metr olan fırçalar təklif edilirdi. Colgate də əla qazanırdı. Sonra müştəri "ağıllandıqca", Colgate də guya ki, insafa gəldi, daha doğrusu guya ki, doğurdan da müştərinin qeydinə qalmağa başladı. Pastanı az istifadə etmək lazımdır dedi.

Bu hardan ağlıma gəldi? Bugün düz 6-7 saat bazar araşdırmaları ilə əlaqədar toplantıda vaxt keçirməyimdən. Axı doğurdan da bəzi şeylər əhəmiyyətsizdir. Trendi görmək kifayət edir axı bəzən. Məsələn, mən müştərilərin hansı futbol komandasına azarkeşlik etdiklərini bilməyin mənə qazandıracağı çox şey olduğuna inanmıram. Ferrari-də işləsəm olardı bəlkə də. Nəysə. Demək istədiyim odur ki, müştərini öyrənmək lazımdır, ama didik didik etmək yerinə daha çox onunla bərabər olmaq və problemlərini elə yerindəcə həll etmək daha məsləhətlidir. Mən biraz xırda işlərdən danışıram. Hamı, bu dəqiqə fikirləşir ki, Coca-Cola şəkərin miqdarını azaltsa nolar bəs? Hələ bir biz buralarda fırlanaq sora keçərik Colaya. Xırda şirkətlərdə, xüsusən də istehsalçı deyilsə bir nömrəli məsələ məhsulu tanıtmaq, iki nömrəli məsələ isə onu müştəriyə çatdırmaqdır.

Marketoloblog mən əminəm ki, elə indi, yazının bu hisəsini oxuyanda deyir ki, araşdırmasız olmaz. Olmaz, olmağına, ama həm də olar. Məsələn, HONDA girəcək bazara. Bir səsküydür şəhəri götürüb gedir. İlk eşidəndə mən də “Həəə, işə düşdük, Subaru, Mitsubishi. Honda, hələ bir söz söhbətə görə Mazda eyni qrupun əlindədir. Bazara istədikləri kimi təsir edəcəklər” dedim. Bu mənim demək olar ki, ilk gün şokum idi. Sonra oturdum fikirləşdim. HONDA araşdırma etdirib əvvəlcə, bunu bilirəm, balaca da olsa etdirib bunu. Ortaya nə çıxıb sizcə? Məncə, “İkinci əl bazarı çox böyükdür, insanlar HONDA-nı tanıyırlar, ancaq tanınırlığı artırmağa ehtiyac var. Bazarda ən çox satılan C və SUV siniflərdir, ki burada da HONDA güclü modellərlə çıxış edə bilər”. Mən korkobud nəticə yazdım. Rəqəmsiz. Ama, bilmirəm HONDA-nın xəbəri varmı əlində cəmi 3 model olduğundan? Civic, CRV, Accord!!!

İndi gəlim yazının başlığına, müştərilər heç nə aldıqlarını da bilmirlər, nə versən onu da alırlar. Müştəri armud almağa gəlirsə, bacarığı olan (əgər müştərinin qarnı ağrımırsa) satıcı ona alma sata bilər. Buna hamının etirazı var. Əminəm bundan. Ona görə dedim ki, etirazı olan bu meydanda desin. Əbəttə, mən inkişaf etmiş bazarlardan danışmıram. Hələlik özümüzdən danışıram. Rəqəmlərlə ona görə yaza bilmədim ki, əlimdə araşdırma yoxdur (araşdırmanın yeriydi amma), ama araşdırma nəticəsində də, ortaya çıxacaq ki, bu millətin niyə 85%-nin NOKIA aldığı məlum deyil. Mən indi sizdən soruşsam, 5 dəqiqə fikirləşib məni haqsız çıxarmaq üçün səbəb deyəcəksiniz.

KISSHOT Lexusdan yazmışkən elə ağlıma bir şey gəldi, Lexus bir dəfə hansısa modelində çıxan problemi həll etmək üçün müştərilərə məlumat verdi ki, bəs özümüz gəlib qarajlarınızda təmir edəcəyik, əgər servislərə gələ bilmirsinizsə və bunu da etdi. Lexusun milyonlar dollar xərclədiyi araşdırma və reklam xərclərini 10-a vursan yenə də bu diqqətin markaya təsirindən güclü təsir ola bilməz. Ona görə deyirəm ki, gücü həmişə çənəyə verməklə iş olmur, gərək bəzən qola da qüvvət verəsən. Nissan sürən bir tanışım var, deyir “hər dəfə servisdən sonra Nissan-dan mənə zəng edirlər ki, servisdən razısız yoxsa yox, deyirəm YOX. Amma, gələn dəfə gedəndə yenə eyni şey olur”. Belə araşdırmadandırsa eləməsələr yaxşıdır deyəsiydim az qala, ama demədim. (Yenə heç olmasa, Nissan soruşur, biz heç onu da eləmirik).

Yenə hardan başladım, harda bitirdim bilmədim...

Ordan Burdan

Çempionlar Ligasının fasiləsində kanalı dəyişmədim. Dedim bir baxım görüm nələr var. İndi bir bir yazacam.

Nar Mobile: Axı nə qədər reklam vermək olar? Dalbadal reklam yerləşdirmək doğurdan çox təsirlidir? Bilmirəm! Mən nə qədər fikirləşdimsə də, çox da məntiqli görmədim. Amma, inan reklamlardan çox bezdim. Nar özünü dağa daşa çırpa-çırpa əzəcək belə getsə.

Nurgün Motors: Mən Türkiyədən düz bir ildir qayıtmışam. Hər ay getsəm də, əsasən burada oluram. Bu bir il ərzində Sunny və TIIDA reklamları görməkdən bezmişəm. Qulaqlarım mazol olub. Hətta artıq hər iki modeldən də iyrənirəm. Nissan-nın bu qədər reklamlarını fikirləşib, sonra da öz reklamlarımızı fikirləşəndə çaşıb qalıram, biz az reklam veririk yoxsa Nissan ağını çıxardıb?

AG Bank: Azərbaycan reklam tarixinin Aygün Kazımovanın çəkildiyi United Condoms of Benetton reklamlarından sonra ən sexual reklamıdır. Daha doğrusu, o reklam heç sexual deyildi. AG bank-da sexy qızlar və sexy görüntülərlə nə demək istədiyini özü də bilməyib. Hələ axırdakı slogan lap adamı güldürür; Zəngin olmaq-haqqınızdır! Ay bərəkallah!!! Bu reklamı çəkən aydındır ki, “özünü göstərmək istəyib”, fikirləşən “pul qazanmaq istəyib” (baxıb ki, AG Bankdakıların “estetik zövqü çox zərifdir”), AG Bank nə istədiyini heç hələ də bilmir. Bilirsə desin görək nə deyir!!! Əslində isə, bu reklamı təklif edən agentlik açıqlama versə hər hansı bir kanal vasitəsilə, çox yaxşı olardı.